مریم رهنما کمامردخی؛ محمد سعید ذکایی؛ ستار پروین؛ معصومه معارف وند
چکیده
تخریب محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی منبع مهم‌ترین تهدیدها برای سلامت انسان، دسترسی به منابع حیاتی و حقوق اولیه بشر است. مددکاری اجتماعی به‌عنوان حرفه‌ای که ریشه در حقوق بشر و عدالت اجتماعی دارد می‌تواند نقش مهمی در موضوعات حقوق بشر و عدالت اجتماعی و زیست‌محیطی داشته باشد. از این‌سو طی چند دهه گذشته در خارج از ایران، تغییر گفتمانی ...
بیشتر
تخریب محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی منبع مهم‌ترین تهدیدها برای سلامت انسان، دسترسی به منابع حیاتی و حقوق اولیه بشر است. مددکاری اجتماعی به‌عنوان حرفه‌ای که ریشه در حقوق بشر و عدالت اجتماعی دارد می‌تواند نقش مهمی در موضوعات حقوق بشر و عدالت اجتماعی و زیست‌محیطی داشته باشد. از این‌سو طی چند دهه گذشته در خارج از ایران، تغییر گفتمانی در مددکاری اجتماعی به وقوع پیوسته و مددکاران اجتماعی در هر دو عرصه نظریه‌پردازی و عملی در رابطه با محیط‌زیست و توسعه پایدار آثار و فعالیت‌های چشمگیری ارائه کرده‌اند. در این مطالعه با هدف فهم گستردگی و ماهیت ادبیات مددکاری اجتماعی در رابطه با موضوعات محیط‌زیستی و توسعه پایدار در عرصه نظریه‌پردازی و مداخلات عملی، آثار مهم این حوزه بین سال‌های 2000 تا 2023 به شیوه‌ای نظام‌مند بررسی شدند. درمجموع 85 مقاله معیار ورود به این مطالعه را یافتند. داده‌های این مقالات در دو بخش رویکردهای نظری و مداخلات عملی مددکاری اجتماعی در مسائل محیط‌زیست و توسعه پایدار استخراج شدند. مفهوم‌پردازی‌ها و رویکردهای مختلف چون رویکرد بوم‌شناختی-اجتماعی، مددکاری اجتماعی سبز، مددکاری بوم‌شناختی ژرف و مانند آن نشان از تورم مفهومی در حوزه معرفتی رابطه مددکاری اجتماعی با محیط‌زیست است. در حوزه روش‌شناختی، مددکاران اجتماعی با توجه به مسائل زیست‌محیطی و توسعه پایدار به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم فعالیت‌هایی چون ترویج عدالت زیست‌محیطی، توسعه زیرساخت‌های اجتماعی و فنی، ارزیابی تأثیرات اجتماعی، مشارکت دهی و سازمان‌دهی مردم، آموزش و بالا بردن آگاهی و سواد زیست‌محیطی، حفاظت از محیط‌زیست، مداخلات تاب‌آوری را به انجام رسانده‌اند.
بتول امین جعفری؛ سهیلا صادقی فسایی؛ ستار پروین
چکیده
سالمندان یکی از گروه های هدف مددکاران اجتماعی هستند. تجربه سالمندی از نگاه خود سالمندان، از یک سو پرده از واقعیت هایی بر می دارد که بر ما پوشیده است و از سوی دیگر درکی عمیق، فراگیر و معنادار از موقعیت فرهنگی-اجتماعی سالمندی در جامعه را برای ما فراهم می سازد. بر همین مبنا، شناسایی وفهم عمیق مسائل و نیازها و چالشهایی که سالمندان با آن ...
بیشتر
سالمندان یکی از گروه های هدف مددکاران اجتماعی هستند. تجربه سالمندی از نگاه خود سالمندان، از یک سو پرده از واقعیت هایی بر می دارد که بر ما پوشیده است و از سوی دیگر درکی عمیق، فراگیر و معنادار از موقعیت فرهنگی-اجتماعی سالمندی در جامعه را برای ما فراهم می سازد. بر همین مبنا، شناسایی وفهم عمیق مسائل و نیازها و چالشهایی که سالمندان با آن مواجه هستند، اتخاذ وتدوین برنامه های مناسب جهت دست یافتن به سالمندیِ پویا و سلامت محور، ضرورتی کارکردی دارد. ایـن مطالعـه بـه بررسی تجربه زیسته سالمندان شهر اصفهان، پرداخته است. نمونه به روش نمونه گیری نظری مبتنی بر هدف در 20 مورد به اشباع رسید و پس از آن داده های جدیدی حاصل نشد، از این روی، بنا بر منطق نمونه یابی در تحقیقات کیفی، به همین تعداد اکتفا شد، تا مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار بگیرند. داده های حاصل از مصاحبه با استفاده از روش پدیدار شناسی به شیوه کلایزی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. بر اساس یافته های این پژوهش، مشکلات ،نیازها و آسیبهای دوران سالمندی درک شده توسط خودسالمندان در چهار مضمون جسمی،اقتصادی، روحی -عاطفی (بی احترامی و عدم توجه به سالمند ،احساس تنهایی و طرد شدگی ، سلب اختیار و استیلای فرزندان ) واجتماعی (عدم آشنایی با فضای مدرن وانزواجویی ،مشکل گذران اوقات فراغت ) و همچنین درک وتصورسالمندان از این دوران،در دو مقوله : احساس عدم رضایت و تقدیر گرایی (روایت اکثریت) و احساس رضایت وغیر بیولوژِیک بودن سالمندی (روایت اقلیت سالمندان) ، شناسایی گردید.
پریسا پیرخندان؛ ستار پروین؛ فاطیما سیاهپور
چکیده
کار کودکان از آسیبهای اجتماعی مهم در جهان است. بسیاری از کودکان در شرایط بهره کشانه کار میکنند و مورد استثمار قرار میگیرند. در ایران تا کنون سیاستها و مداخلات در زمینه حذف کار کودک کارآمد نبوده. با توجه به تنوع و گستردگی انواع کار کودکان و آسیبهای آن، پژوهش حاضر تلاش کرده تا با گونه شناسی کار کودکان در شهر تهران، دسته ها و رده های فعالیت ...
بیشتر
کار کودکان از آسیبهای اجتماعی مهم در جهان است. بسیاری از کودکان در شرایط بهره کشانه کار میکنند و مورد استثمار قرار میگیرند. در ایران تا کنون سیاستها و مداخلات در زمینه حذف کار کودک کارآمد نبوده. با توجه به تنوع و گستردگی انواع کار کودکان و آسیبهای آن، پژوهش حاضر تلاش کرده تا با گونه شناسی کار کودکان در شهر تهران، دسته ها و رده های فعالیت بهره کشانۀ کودکان و مسائل و پیامدهای ناشی از هر یک از انواع مشاغل بر کودکان را شناسایی کند تا از طریق شناخت درست به طرحریزی اقدامات لازم برای هر گونه شغلی کودکان در راستای کاهش و حذف کار کودکان کمک نماید.پژوهش به روش کیفی بوده و از طریق مطالعه اسنادی که در آن نمونه گیری به شیوه تعمدی و نظری بوده و نیز مصاحبۀ نیمه ساخت یافته با 15 نفر از مطلعین کلیدی حوزۀ کار کودکان انجام شده است. داده ها به شیوۀ تحلیل تماتیک تجزیه و تحلیل شده و درنهایت بر اساس یافته های پژوهش گونه های کار کودکان در هفت دسته شامل کار کارگاهی، دستفروشی، کار در خیابان، زباله گردی، تکدی گری، کار کودکان خیابانی و هم چنین کار پنهان کودکان سنخ بندی شده و مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش ضمن تأیید پژوهشهای پیشین، تلاش دارد تا بر اساس یک رویکرد کل نگر به مسئله شناخت واقع بینانه کار کودک بپردازد. به گونه ای که این شناخت مبنای پژوهش ها و اقدامات علمی و عملی سیاست گذاران و نهادهای متولی سلامت و رفاه کودکان قرار گیرد.
رحمت میرزائی؛ مسعود عالمی نیسی؛ عزت اله سام آرام؛ ستار پروین
چکیده
لذا هدف این مطالعه بررسی مسائل اجتماعی به وجود آمده در جریان بازگشت به زندگی پس از زلزله آبان ماه ۱۳۹۶ در شهر سرپل ذهاب می‌باشد. پژوهش از نوع کیفی و از روش تحلیل مضمون برای انجام عملیات تحقیق استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه را زلزله زدگان آسیب دیده شهری و کارشناسان اجتماعی امدادگر در زلزله سرپل ذهاب تشکیل داده است. نمونه گیری به ...
بیشتر
لذا هدف این مطالعه بررسی مسائل اجتماعی به وجود آمده در جریان بازگشت به زندگی پس از زلزله آبان ماه ۱۳۹۶ در شهر سرپل ذهاب می‌باشد. پژوهش از نوع کیفی و از روش تحلیل مضمون برای انجام عملیات تحقیق استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه را زلزله زدگان آسیب دیده شهری و کارشناسان اجتماعی امدادگر در زلزله سرپل ذهاب تشکیل داده است. نمونه گیری به روش نظری بود و با بهره مندی از راهکارهای هدفمند و گلوله برفی انجام شده است. بر این اساس۴۸ مصاحبه با زلزله زدگان آسیب دیده و کارشناسان اجتماعی صورت گرفت. داده‌ها با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند گردآوری و با راهبرد نظامند استراوس و کوربین تحلیل زمینه محور شدند. این مطالعه کیفی دو مقوله اصلی آسیب‌پذیری اجتماعی با زیرمقولات، (مشکلات اجتماعی پیشینی، ضعف حساسیت نسبت به گروههای آسیب پذیر، غفلت از بازتوانی اجتماعی، آسیب‌پذیری ناشی از هدر رفتن اموال و دارایی ها، هجوم افراد غیر بومی) و فراموشی ورهاشدگی با زیر مقولات (مسکن ناقص و ناتمام، عدم تناسب بازسازی مسکن با فرهنگ محلی و اولویت نداشتن اشتغال‌زایی را مورد بررسی قرار داد که منجر به تاخیر در بازگشت به زندگی عادی شده است. بر اساس نتایج مطالعه مسائل اجتماعی پنهان است و در لایه‌های زندگی اجتماعی پس از زلزله بروز پیدا می‌کند و در برنامه‌های پس از زلزله کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ لذا سیاستگذاران و برنامه‌ریزان اجتماعی باید برنامه جامعی را تدوین کنند که این موارد پنهان را در نظر گرفته و روند بازگشت به زندگی عادی پس از زلزله را تسهیل کند.
فرشید خضری؛ فاطمه بهنام جو؛ ستار پروین
چکیده
ازدواج زودهنگام درگذشته بخشی از سنت‌های جامعه ایران بوده است و هنوز هم به دلیل ترکیب برخی از عوامل سنتی و مدرن باقی‌مانده است. هدف پژوهش حاضر شناخت زمینه‌های و پیامدهای ازدواج زودهنگام در شهرستان بهار است. روش‌شناسی این پژوهش کیفی است که با استفاده از نظریه زمینه‌ای انجام‌شده است. از بین افراد دارای تجربه ازدواج زودهنگام، 19 نفر ...
بیشتر
ازدواج زودهنگام درگذشته بخشی از سنت‌های جامعه ایران بوده است و هنوز هم به دلیل ترکیب برخی از عوامل سنتی و مدرن باقی‌مانده است. هدف پژوهش حاضر شناخت زمینه‌های و پیامدهای ازدواج زودهنگام در شهرستان بهار است. روش‌شناسی این پژوهش کیفی است که با استفاده از نظریه زمینه‌ای انجام‌شده است. از بین افراد دارای تجربه ازدواج زودهنگام، 19 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و نظری انتخاب‌شده‌اند. روش جمع‌آوری داده‌ها مصاحبه نیمه‌ساختاریافته است. برای تحلیل داده‌ها از کدگذاری سه مرحله‌ای باز، محوری و انتخابی استفاده‌شده است. رسوم، فقر خانواده، خانواده ازهم‌گسیخته، مشروعیت قانونی، ترک تحصیل، هنجار پاک‌دامنی و ترس از عدم ازدواج به‌مثابه زمینه‌های علی، انتخاب والدین و فشار هنجاری به‌مثابه زمینه مداخله‌گر، جنسیت به‌مثابه عامل زمینه‌ای، بی‌قدرتی، اختلال در روابط اجتماعی و عدم مهارت در زندگی به‌مثابه الگوهای تعاملی و تجارب زیسته، عدم رضایت از زندگی، ترک تحصیل، بارداری ناخواسته، درد شدید به هنگام زایمان، خشونت، اختلالات روانی، فقدان مالکیت، روابط فرازناشویی، افکار و اقدام به خودکشی، سقط‌جنین، فرار از منزل و کودک بیوگی به‌مثابه پیامدها مشخص‌شده است. «کودکی ازدست‌رفته و تجربه خشونت به‌مثابه سیمای زندگی» مفهوم محوری پژوهش حاضر است. تفسیر کودک همسران از ازدواجشان برابر است با از دست‌رفتن دوران کودکی و تجربه خشونت به‌مثابه سیمای زندگی‌شان.
بهزاد خدری؛ محمد زاهدی اصل؛ ستار پروین
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان اثرگذاری مداخلات صورت گرفته در حوزه اعتیاد و همچنین شناسایی اثرگذارترین مداخلات، با رویکرد مددکاری اجتماعی صورت می‌پذیرد. تحقیق حاضر با روش فراتحلیل صورت گرفته است. جمعیت آماری متشکل از کلیۀ تحقیقات انجام شده در حوزة مداخله اعتیاد (چاپ شده و معتبر) طی یک دهه گذشته (1387-1397) در کشور بوده است که از منابع علمی ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان اثرگذاری مداخلات صورت گرفته در حوزه اعتیاد و همچنین شناسایی اثرگذارترین مداخلات، با رویکرد مددکاری اجتماعی صورت می‌پذیرد. تحقیق حاضر با روش فراتحلیل صورت گرفته است. جمعیت آماری متشکل از کلیۀ تحقیقات انجام شده در حوزة مداخله اعتیاد (چاپ شده و معتبر) طی یک دهه گذشته (1387-1397) در کشور بوده است که از منابع علمی همچون "پایگاه مجلات تخصصی نور"، "مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاه"، " پرتال جامعه علوم انسانی"، شناسایی شده‌اند. با توجه به معیارهای ورود تعداد 66 پژوهش انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند و به منظور به دست آوردن اندازه اثر از نرم افزار CMA2 استفاده شده است. نتایج نشان داد که مداخلات صورت گرفته با روش شناختی- رفتاری (57/0-) با اندازه اثر زیاد بیشترین تاثیر را در درمان اعتیاد دارند. همچنین گروه درمانی با اندازه اثر (52/0) بر طبق استانداردهای نظری در حد بالایی می‌باشد. درمان فراشناختی و سایر روشهایی همچون هیپنوتیزم درمانی و موسیقی درمانی با اندازه اثر (30/0) و (30/0) در سطح متوسط می‌باشند. در پایان پیشنهاد می‌گردد که درمانگران بر اساس مدلی روشمند و علمی مبتنی بر آموزش، یاگیری، قادرسازی و پیگیری مداخله نمایند تا به بهترین شیوه رویکرد روانی- اجتماعی در درمان اعتیاد عملیاتی نمایند.
ستار پروین؛ زینب فعله گری؛ مرجان کیانی
چکیده
چکیده به دلایل مختلف، تأخیر در ازدواج (چه بر اساس عرف اجتماعی و چه بر اساس ادارک خود افراد) به تجربه زیسته بخشی از دختران و پسران تبدیل‌شده است اما با توجه به تفاوت‌های زیست‌شناختی و مختصات فرهنگی جامعۀ ایران، این امر ممکن است برای دختران شرایط متفاوتی را ایجاد کند. بر این اساس، هدف این مقاله، مطالعۀ تجربۀ زیستۀ دختران از تأخیر در ...
بیشتر
چکیده به دلایل مختلف، تأخیر در ازدواج (چه بر اساس عرف اجتماعی و چه بر اساس ادارک خود افراد) به تجربه زیسته بخشی از دختران و پسران تبدیل‌شده است اما با توجه به تفاوت‌های زیست‌شناختی و مختصات فرهنگی جامعۀ ایران، این امر ممکن است برای دختران شرایط متفاوتی را ایجاد کند. بر این اساس، هدف این مقاله، مطالعۀ تجربۀ زیستۀ دختران از تأخیر در ازدواج و استراتژی‌های مواجهه با آن با روش‌شناسی کیفی است که از تکنیک مصاحبۀ عمیق و نیمه ساختاریافته برای گردآوری داده‌ها و از روش تحلیل تماتیک برای تحلیل مصاحبهها استفاده شد. بدین منظور، با 20 دختر بالای 30 سال شهر کرج مصاحبه و اشباع نظری حاصل شد. یافته‌های پژوهش در دو محور اصلی تجربههای زیسته و گونه‌شناسی استراتژی‌های مواجهه تشریح شده است. نتایج پژوهش حاکی از این است که دختران، در عرصۀ جدال سنت و مدرنیته قرار گرفتهاند. از طرفی با پذیرش ارزشهای مدرن، سن ازدواجشان افزایشیافته و از طرف دیگر، جامعۀ سنتی ایران، این تحولات فرهنگی و ارزشی را برنمیتابد و همین امر سبب بروز مشکلاتی برای دختران و تجربۀ فشارهای اجتماعی به سبب تأخیر ازدواجشان شده است.
ستار پروین؛ صلاح حلیمی
چکیده
چکیده هدف از این تحقیق بررسی میزان فرسودگی شغلی و عوامل درون‌سازمانی مؤثر بر آن در بین مددکاران شاغل در بهزیستی بوده است. روش انجام این پژوهش پیمایش و جمعیت آماری آن تمام مددکاران شاغل در بهزیستی استان تهران بوده است که به دلیل محدود بودن تعداد آن‌ها تمام این افراد که 200 نفر بوده‌اند مورد بررسی قرارگرفته‌اند. یافته‌های تحقیق نشان ...
بیشتر
چکیده هدف از این تحقیق بررسی میزان فرسودگی شغلی و عوامل درون‌سازمانی مؤثر بر آن در بین مددکاران شاغل در بهزیستی بوده است. روش انجام این پژوهش پیمایش و جمعیت آماری آن تمام مددکاران شاغل در بهزیستی استان تهران بوده است که به دلیل محدود بودن تعداد آن‌ها تمام این افراد که 200 نفر بوده‌اند مورد بررسی قرارگرفته‌اند. یافته‌های تحقیق نشان میدهند که میزان فرسودگی شغلی در بین مددکاران شاغل در بهزیستی بالاست و نیز نحوه مدیریت، اثربخش نبوده و ارتباطات درون‌سازمانی و بین فردی نیز ضعیف و شکننده است. با بررسی فرضیات و مدل تحقیق با استفاده از معادلات رگرسیونی مشخص گردید که ارتباط با همکاران با مقدار بتای (500/0) بیشترین تأثیر را بر فرسودگی شغلی دارد و بعدازاین متغیر، استرس شغلی (382/0-) مؤثر بر فرسودگی شغلی می‌باشد و در کل، متغیرهای در نظر گرفته شده در این تحقیق 60 درصد از واریانس متغیر فرسودگی شغلی را تبیین میکنند. از نتایج چنین استنباط می‌شود که وجود جو رسمی و صرفاً بروکراتیک در سازمانی که عمدتاً با آسیب دیدگان اجتماعی رو به رو است موجب گردیده است که کارکنان در نبود روابط دوستانه و وجود روابط صرفاً کاری، استرس دو چندانی را تجربه نمایند و میزان فرسودگی شغلی آن‌ها دو چندان گردد.
ستار پروین
چکیده
چکیده مقاله حاضر به بررسی الزامات و کارکردهای (با تأکید بر مسائل و چالش‌های) مددکاری اجتماعی در دانشگاه علامه طباطبائی می‌پردازد. جامعه آماری پژوهش، شامل تمام استادان سرپرست کارورزی است. داده‌های پژوهش با روش کیفی و با استفاده از تکنیک مصاحبه گردآوری شده است. روش نمونه‌گیری، هدفمند و در دسترس بخشی و حجم نمونه برابر با 20 نفر است. ...
بیشتر
چکیده مقاله حاضر به بررسی الزامات و کارکردهای (با تأکید بر مسائل و چالش‌های) مددکاری اجتماعی در دانشگاه علامه طباطبائی می‌پردازد. جامعه آماری پژوهش، شامل تمام استادان سرپرست کارورزی است. داده‌های پژوهش با روش کیفی و با استفاده از تکنیک مصاحبه گردآوری شده است. روش نمونه‌گیری، هدفمند و در دسترس بخشی و حجم نمونه برابر با 20 نفر است. یافته‌ها نشان می‌دهد که کارورزی‌های رشته مددکاری با مسائلی[1] مانند عدم همکاری مؤسسات، سپردن فعالیت‌های بی‌ربط با حوزه مددکاری اجتماعی، کاهش تعداد مؤسسات نسبت به گذشته، عدم نظارت مؤثر و مناسب استادان سرپرست، پایین بودن حق‌الزحمه استادان، سلیقه‌ای عمل کردن سرپرستان و نداشتن وحدت رویه در ارزیابی دانشجویان، عدم ارتباط مؤثر بین استادان سرپرست و دانشگاه، و کلیشه‌ای شدن امور مربوط به کارورزی و تقلیل دادن آن به امور اداری، عدم نیل به سمت تخصصی شدن در حوزه‌های گوناگون مددکاری اجتماعی، وجود فاصله بین مبانی نظری و عملی در کارورزی، بی‌انگیزگی دانشجویان (به‌ویژه دانشجویان پسر)، مشکلات رفت‌وآمد دانشجویان، عدم توانایی دانشجو در برقراری ارتباط حرفه‌ای و... مواجه است. [1]- لازم به ذکر است که این گونه مسایل در عمده مراکز آموزش عملی مددکاری اجتماعی داخلی و خارجی کم و بیش وجود دارد و به هیچ وجه قابل تعمیم به کلیت آموزش عملی مددکاری اجتماعی در دانشگاه علامه طباطبائی نمی‌باشد و این موارد صرفاً در برخی از فیلدها مشاهده می‌شود. با این حال تلاش‌های بسیاری برای کاهش این گونه مسایل در سالیان گذشته در گروه مددکاری اجتماعی انجام شده است.
