نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه رازی (نویسنده مسئول).

2 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه رازی.

3 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه رازی.

چکیده

چکیده
این مقاله تلاش می‌کند که شکل‌گیری فضاهای مسکونی شهریِ کرمانشاه را در دو دهه (1395-1375) بررسی کند. چارچوب نظری پژوهش مبتنی بر آرای لفور در باب تولید فضا است. روش تحقیق کیفی و تکنیک گردآوری داده‌ها مشاهده، مصاحبه و بررسی اسناد است. یافته‌ها نشان می‌دهند که در طی این دو دهه شهر در جهات مختلف به‌ویژه شمال شرقی، شمال غربی، جنوب غربی و شرق رشد برون‌زا داشته‌اند. رشد طبیعی جمعیت و مهاجرت روستاییان و ساکنان سایر شهرهای استان به کرمانشاه از مهم‌ترین دلایل رشد شهر در این دوره هستند. سه فرایند در شکل‌گیری فضای مسکونی این دوره نقش داشته است: نخست، سیاست‌های مسکن مهر که سبب رشد شهرک‌های پردیس، دولت‌آباد، دانش و کیهانشهر شد. این شهرک‌ها به پراکندگی و ازهم‌گسیختگی فضای شهری دامن زدند، همچنین به دلیل کمبود امکانات زیرساختی و فضای عمومی، عاری از حیات شهری هستند و هویت محله‌ای در آن‌ها شکل نگرفته و افراد در خانه‌های خویش محبوس‌اند. دوم، رشد سکونت‌گاه‌های غیررسمی دره‌دراز، نوکان، کرناچی و ده‌پهن است که به‌رغم عدم وجود زیرساخت‌ها و فقر امکانات از پویایی بیشتری در زندگی روزمره برخوردارند. سوم، کارکردهای اقتصادی و فراغتی فضاهای مسکونی جدید که تعامل آن‌ها را با بازارچه‌ها داخل شهر اجتناب‌ناپذیر ساخته است. همچنین سکونت‌گاه‌های غیررسمی سبب رشد پدیده کوچه نشینی به‌مثابه تاکتیکی برای مقاومت در برابر کمبود فضای فراغت شده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Government-Funded Residential Apartments and Informal Settlements

نویسندگان [English]

  • siavashgh gholipour 1
  • j k 2
  • Galawijh Sadeqi 3

1 assistance

3 Razi University

چکیده [English]

Government-Funded Residential Apartments and Informal Settlements
Siavash Gholipour[1]  ,  Jalil Karimi[2] ,  Gelavij Sadeghi[3]
 
Abstract
This article seeks to examine the development of urban residential spaces in Kermanshah in 1996-2016. The theoretical framework of the research is based on Lefebvre’s views on production of space. The research method is qualitative and the data collection technique includes observation, interviews, and evidence analysis. The findings of the research indicate that the city has undergone external growth in different directions, especially northeast, northwest, southwest, and east during this time. Natural population growth and rural and urban immigration to Kermanshah are of the main reasons for the growth of the city in this period. Three processes have played a part in the development of the residential spaces of this period. First, the government-funded residential apartments policy, which stimulated the growth of Pardis, Dolatabad, Danesh, and Kianshahr towns. These towns brought about the dispersal and disruption of urban space. Also, due to a shortage of substructural facilities and public space, they are devoid of urban life. Neighborhood identity has yet to be developed there, and people tend to stay in their houses. Secondly, the growth of informal settlements of Darederaz, Nookan, Karnachi, and Dehpahn enjoy more dynamism in daily life in spite of the lack of substructures and shortage of facilities. Thirdly, the economic and recreational functions of the new residential spaces have made their interaction with the interurban arcades inevitable. Additionally, it has brought about the growth of the phenomenon of Alley Life, defined as spending one’s free time in alleys near their residence, as a tactic of resistance against the shortage of recreational space in the informal settlements.
Keywords: Production of Space, Informal Habitats, Space, Kermanshah, Residential Apartment.



[1]. Assistant Professor, Depat, Sociology, RaziUniversity (Corresponding Author).
   gholipoor.sia@gmail.com.


[2]. Assistant Professor, Depat, Sociology, RaziUniversity.   jkarimi 79@gmail.com


[3] . M.A, Depat, Sociology, RaziUniversity.   sadeghi.gelare@gmail.com

منابع
-  اشمید، کریستین. (1393)، «نظریه هانری لفور درباره تولید فضا: به‌سوی دیالکتیکی سه‌بعدی»، در فضا، تفاوت و زندگی روزمره، ترجمه: افشین خاک‌باز و محمد فاضلی، تهران: ترسا.
-  اسدی، احمد. (1387)، ارزیابی سیاست‌های دولتی تأمین مسکن در مورد گروه‌های کم‌درآمد شهری. (مطالعه موردی شهر زنجان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
-  ایراندوست، کیومرث. (1389)، سکونتگاه‌های غیررسمی و اسطوره حاشیه‌نشینی، تهران: سازمان انتشارات اطلاعات و ارتباطات.
-  آمایش سرزمین. (1396)، نظام شهری، سازمان برنامه‌وبودجه استان کرمانشاه.
-  بیات، آصف. (1377) سیاست‌های خیابانی: جنبش تهیدستان در ایران، ترجمه: اسداله نبوی، تهران: شیرازه.
-  بیرانوند، مهسا. (1390)، بررسی نقاط ضعف و قوت واگذاری مسکن مهر و ارائه راهکارهای اصلاحی برای نیل به اهداف تعیین‌شده. (مطالعه موردی شهرستان خرم‌آباد)، دانشگاه پیام نور، دانشکده مدیریت و حسابداری.
-  داری‌پور، نادیا. (1394)، بررسی پیامدهای اجتماعی جدایی گزینی مکانی-فضایی مسکن مهر (مطالعه موردی شهر امیدیه)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز.
-  الدن، استوارت. (1393)، «سیاست فضا وجود دارد، زیرا فضا سیاسی است» در درآمدی بر تولید فضای لفور، ترجمه: آیدین ترکمه، تهران: تیسا.
-  زارع گاریزی، ایمان. (1393)، ارزیابی طرح مسکن مهر بر اساس معیارهای سکونت‌گاه‌های پایدار (نمونه موردی شهرک ابریشم شهرستان البرز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مرکز تهران غرب.
-  سوندرز، پیتر. (1394)، نظریه اجتماعی و مسئله شهری، ترجمه: محمود شارع پور، تهران: تیسا.
-  قلی‌پور و همکاران. (1392)، برنامه‌های توسعه و فضای شهری در کرمانشاه، مجله مطالعات جامعه‌شناختی، دوره 19، شماره 2.
-  قلی‌پور، سیاوش. (1395)، دانشگاهی در خود و شهری بی‌نیاز: تأملی بر رابطه جامعه و دانشگاه در شهر کرمانشاه، در دانشگاه رازی در بستر محلی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-  قلی‌پور، سیاوش و همکاران. (1393)، بازگشت طردشدگان: ظهور سکونت‌گاه‌های غیررسمی در کرمانشاه، مطالعات جامعه‌شناختی، دوره 21، شماره 1.
-  قلی‌پور، سیاوش. (1391)، تولید اجتماعی فضا شهری در کرمانشاه، پایان‌نامه دکتری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
-  کریمی، جلیل؛ احمدی، وکیل و حامد، بیتا. (1396) «تهیدستان شهری:نگاهی تاریخی و جمعیت شناختی به حاشیه‌نشینی در کرمانشاه»، دو فصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، سال ششم، ش 11.
-  کلارک و کلارک. (1395)، کرمانشاه شهری در ایران، ترجمه: سیاوش قلی پور، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
-  مارشال، کاترین و راسمن، کرچمن. (1381)، روش‌های تحقیق کیفی، ترجمه: علی پارسائیان، سید محمد اعرابی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-  مبیّن، همایون. (1390)، بررسی و تحلیل سیاست‌گذاری‌های عرضه مسکن اقشار کم‌درآمد در کشور با تأکید بر مسکن مهر. (نمونه موردی شهر سنندج)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد، واحد تهران مرکزی، دانشکده هنر و معماری.
-  نقدی، اسدالله. (1386)، حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی، همدان: فن‌آوران.
-  هایدگر، مارتین. (1377)، «بنا کردن، سکنی گزیدن، اندیشیدن» در فلسفه تکنولوژی، ترجمه: شاپور اعتماد، تهران: مرکز. 
-   Crap, J. (2008). Grounding-Truthing’ Representation of Social Space: using Lefebvre Triad, in Journal of Planing Education and Reaserch 28: 129-142.
-   Harvey, D. (1990). The Condition of Postmodernity, Cambridge, Blackwell.
-   Lefebvre, H. (1971). Everyday Life in the Modern World, London, Allen LaneThe Penguin Press.
-   Lefebvre, H (1976), The Survival of Capitalism (Allison and busby, London).
-   Lefebvre, H. (1991). The Production of Space, Oxford, Blackwell.
-   Lefebvre, H. (2009). state, space, Word, Selected Essays, Edited by Neil Brenner and Stuart Elden, Translated by Gerald Moore, Neil Brenner, and Stuart Elden, University of Minnesota Press.
-   Merrifield, A (2006). Henry Lefebvre, London, Routledge.
-   Zieleniec, A. J. L. (2007). space and Social theory, Sage Publications.