نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روان‌شناسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

2 دانشجوی دکتری مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

3 سایر

چکیده

چکیده
پژوهش حاضر به منظور تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی خودآگاهی و مدیریت هیجان‌ها در افزایش تاب‌آوری و شادکامی زنان سرپرست خانوارانجام شد. جامعه آماری زنان سرپرست خانوار مراجعه کننده بهخانه‌های سلامت در منطقه 18شهر تهران بودند.30 آزمودنی به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و به طور تصادفی در گروه‌های آزمایش (n1=15) و کنترل (n2=15) جایگزین شدند. روش پژوهش نیمه آزمایشی بود. تاب‌آوری و شادکامی همه آزمودنی‌ها در مرحله پیش آزمون بوسیله پرسشنامه‌های تاب‌آوری و شادکامی اندازه‌گیری شدند. مهارت‌های خودآگاهی و مدیریت هیجان در 14 جلسه به شرکت کنندگان در گروه آزمایش آموزش داده شد. تاب‌آوری و شادکامی همه آزمودنی‌ها در مراحل پس‌آزمون و پیگیری اندازه‌گیری شدند و داده‌ها بوسیله آزمون تحلیل کوواریانس و t استودنت تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش مهارت‌های زندگی، خودآگاهی و مدیریت هیجان‌ها می‌توانند سطح تاب‌آوری وشادکامی زنان سرپرست خانوار را به طور معناداری افزایش دهند (01/0>P). همچنین نتایج نشان داد که اثر مداخلات در مرحله پیگیری ماندگار بوده است. نتایج پژوهش شواهدی را پیشنهاد می‌کند که آموزش مهارت‌های خودآگاهی و مدیریت هیجان‌ها روش روانی- آموزشی مناسبی برای افزایش سطح تاب‌آوری و شادکامی زنان سرپرست خانوار می‌باشد. بنابراین به منظور ارتقاء سطح تاب‌آوری و شادکامی زنان سرپرست خانوار، لازم است زمینه بکارگیری مهارت‌های خودآگاهی و مدیریت هیجان‌ها فراهم شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Training in Self-Awareness and Emotional Management Skills on Increasing the Resilience and Happiness of Female Household Heads Asghar Jafari , Seyed Majid Hosseini , Mitra Fazeli Received: 12/7/2017 Accepted: 23/4/2018

نویسندگان [English]

  • a j 1
  • s h 2
  • Mitra Fazelei 3

3 coorprate

چکیده [English]

self-awareness and emotional management skills is an appropriate psycho-educational package has a positive effect on increasing resilience and happiness of female household heads. Therefore, in order to promote the level of resilience and happiness of female household heads, it is necessary to use the skills of self-awareness and emotional management.
Keywords: Resilience, Happiness, Self-awareness, Emotional Management, Female Household Heads
 


The Effect of Training in Self-Awareness and Emotional Management Skills on Increasing the Resilience and Happiness of Female Household Heads
Asghar Jafari[1]  ,  Seyed Majid Hosseini[2] ,  Mitra Fazeli[3]
Received: 12/7/2017               Accepted: 23/4/2018
 
Abstract
The present research study aimed to determine the effect of training in self-awareness and emotional management skills on increasing the resilience and happiness of female household heads. The population included all female household heads referring to the health houses in region 18 of Tehran. Thirty subjects were selected through available sampling and assigned randomly to experimental and control groups (n1=n2=15). The methodology was semi-experimental. The resilience and happiness of all subjects were measured by questionnaires of resilience and happiness in a pretest. The skills of self-awareness and emotional management were taught to the participants in the experimental group in 14 sessions. The resilience and happiness of all subjects were measured in a posttest and follow-up. Data were analyzed by ANCOVA and T test. The results indicated that training in skills of self-awareness and emotional management can significantly increase the resilience and happiness of female household heads (P < 0.01). In addition, results showed that the effect of intervention in the follow up was
maintained. The results provide some evidence suggesting that training in



[1]. Assistant Professor of Psychology, KashanUniversity, Kashan, Iran.   
    as_Jafari@sbu.ac.ir


[2]. PhD Student, AllamehTabatabaiUniversity of Tehran, Tehran, Iran.
    (Corresponding Author).    seyyedmajidhosseini1@gmail.com


[3]. Master Consultation, Education Advisor, Tehran, Iran.     rfa72@yahoo.com

منابع
-  ابوالقاسمی، شهنام. (1389). تأثیر شعایر دینی بر بهداشت روانی جوانان. فصلنامه علمی- تخصصی اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 1(1).
- اصغری، فرهاد؛ قاسمی جوینه، رضا؛ حسینی صدیق، مریم السادات؛ جامعی، مینو. (1395). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر تنظیم هیجان و کیفیت زندگی زنان دارای همسر معتاد. فصلنامهفرهنگمشاورهورواندرمانی، 7(26).
-  امامی نائینی، نسرین. (1385). مهارت مقابله با هیجانات و مهارت خود آگاهی. تهران: سازمان بهزیستی کشور.
-  برخوردی، حمید؛ رفاهی، ژاله؛ فرح بخش، کیومرث. (1388). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی به شیوه گروهی بر انگیزه پیشرفت، عزت نفس و شادکامی دانش آموزان پسر پایه اول. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 5(2).
-  بیرنگ خجسته‌پور، پانته‌آ. (1392). اثربخشی آموزش خودآگاهی و خودتنظیمی در عاطفه مثبت و منفی و خودگردانی تحصیلی در دانش‌آموزان مقطع دوم راهنمایی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، پایان‌نامه‌کارشناسی ارشد.
-  پاییزی، مریم؛ مهرناز، شهرآرای؛ ولی اله، فرزاد؛ صفایی، پریوش. (1386). بررسی اثر بخشی آموزش ابزار وجود بر شادکامی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه دوم رشته علوم تجربی دبیرستان‌های تهران. مطالعات روان شاختی دانشگاه الزهرا، 4 (3).
-  پناهی، احمد. (1388). عوامل نشاط و شادکامی در همسران. 4(4).
-  جزایری، علیرضا؛ رحیمی، سید علی سینا. (1387). مجموعه آموزش مهارت‌های زندگی. تهران: نشردانژه.
-  جوکار، بهرام. (1386). نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در رابطه بین هوش هیجانی و هوش عمومی با رضایت از زندگی. مجله روان شناسی معاصر، 2(2).
-  خوش خرام، نجمه و محمود گلزاری (1390). «اثر بخشی آموزش افزایش عاطفه مثبت بر میزان رضایت زناشویی و سبک دلبستگی در دانشجویان متأهل». فصلنامه مطالعات روان شناختی، 7(3).
-  دلاور، علی. (1384). مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد.
-  دهستانی، منصور. (1387). مهارت‌های زندگی، جلد دوم، تهران: انتشارات جیحون.
-  شربتیان و علیزاده خانقاهی (1396) رابطه مهارت‌های زندگی با سلامت اجتماعی (نمونه موردی: جوانان 15 تا 29 ساله شهرستان حاجی آباد). پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 2(6).
- شعبان پور، مهدیه و حافظیان، مریم. (1395). رابطه راهبردهای نظم دهی شناختی هیجان با خلاقیت هیجانی و شادکامی در معلمان دوره ابتدایی. فصلنامه خانواده و پژوهش، 13(2).
-  شورچی گلنگدری، فاطمه؛ حسین ثابت، فریده؛ مهاجر، یحیی. (1392). بررسی تأثیر هوش هیجانی به روش درونگردی جذب و انطباق بر تاب‌آوری و پرخاشگری در دختران نوجوان. فصلنامه مشاوره و روان درمانی، 15(4).
-  علی‌پور، احمد؛ نوربالا، احمدعلی. (1378). بررسی مقدماتی پایانی و روایی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاه‌های تهران. اندیشه و رفتار. 5 (1 و 2).
-  علیا، زهره. (1392). بررسی مقایسه روان شناختی زنان سرپرست خانوار. مجموعه مقالات اولین سمینار جایگاه زن در سرپرستی خانوار. تهران: سازمان بهزیستی کشور. دفتر زنان و خانوار.
- فولادچنگ، محبوبه و حسن نیا، سمیه. (1394). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر شادکامی و خودکارآمدی زنان سرپرست خانوار. فصلنامه زن و جامعه، 6(1).
-  قلتاش، عباس؛ صالحی، مسلم و بهمئی، سمیه. (1390). رابطه هوش هیجانی با فرسودگی شغلی و شادکامی مدیران مدارس شهر مرودشت. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 5(16).
-  کار، آ. (2004). روانشناسی مثبت. ترجمه: حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند. تهران: انتشارات سخن.
-  کردمیزرا نیکوزاده، عزت اله. (1390). مقایسه اثربخشی برنامه مداخله مبتنی بر روان شناسی مثبت نگر و گروه درمانی آدلری در ارتقای تاب‌آوری افرا وابسته به مواد. فصلنلمه مشاوره و روان درمانی، 5(2).
-  کشاورز، امیر؛ مولوی، حسین؛ کلانتری، مهرداد. (1387). رابطه بین سرزندگی و ویژگی‌های جمعیت شناختی با شادکامی در مردم شهر اصفهان. مطالعات روان شناختی، 3(4).
- محمدی فر، محمدعلی؛ طالبی، ابوالفضل؛ طباطبائی، سیدموسی. (1389) تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر عملکرد خانواده در زنان دارای همسر معتاد. فصلنامهاعتیادپژوهیسوءمصرفمواد، 4(16).
-  مولوی، حسن؛ خسروی، صدرا؛ طاهر نشاط دوست، حمید؛ کلانتری، مهرداد. (1389). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی در بهزیستی روان شناختی و سلامت روانی. فصلنامه ارمغان دانش. 15(20).
-  نوری، عبدالحمید. (1391). مدیریت آموزش اثربخش در سازمان. تهران: مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
-  هومن، حیدر علی. (1386). شناخت روش علمی. تهران: انتشارات سمت.
- یزدانی، فضل االله. (1382). بررسی رابطه بین نگرش دینی، سبک‌های مقابله‌ای و شادکامی در دختران وپسران دبیرستان شهر اصفهان. پایان نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبائی.
 
-  Arce, E.; Simmons, A.W.; Winkielman, P.; stein, M.B.; Hitckock, C.; Paulus, M. P. (2010). Association between individual differences in self- reported emotional resilience and the affective- perception of neutral faces. Journal of Affective Disorders, 25, 210-222.
-  Arjyle, M. (2001). The psychology of happiness. London. Rutledge.
-  Bartone, P. T., Roland, R. R., Picano, J. J., & Williams, T. J. (2008). Psychological hardiness predicts success in US Army Special Forces Candidates. International Journal of Selection and Assessment, 16, 78-81.
-  Bharath, S & Kishore-Kumar K. V. (2015). Empowering adolescents with life skills education in schools-School mental health program: Does it work? Indian Journal Psychiatry. 52 (4): 344–349.
-  Bowling, A. (2011). Do older and younger people differ in their reported well-being? A national survey of adults in Britain. Journal of Family Practice, 28(2):145-55.
-  Burns, R. A., & Anstey, J. K. (2012). The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC): Testing the invariance of a uni-dimensional resilience measure that is independent of positive and negative affect. Journal of Personality and Individual Differences, 48, 527-531.
-  Chiauzzi, E, Brevard, J, Thum, C, Decembreles, S, Lord, S. (2014). My Student Body-Stress: an online stress management intervention for college students. Journal of Health Common, 13(6): 555-572.
-  Connor, K. M., Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new Resilience Scale: The Connor- Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Journal of Depression and Anxiety, 18(4): 113-124.
-  Davis, M. C., Luecken, L., & Lemery-Chalfant, K. (2009). Resilience in common life: Introduction to the special issue. Journal of Personality, 77, 1637-1644.
-  Diner, E., Lucas, R. & oishi, S. (2001). subjective well- being. Inc, Shyder and. Lopaez (Eds). Handbook of psychology (pp. b3- 73). New York: oxford university press.
-  Fahey, T., Keilthy, P.,& Polek, E. (2015). Family Relationships and Family Well-Being: A Study of the Families of Nine Year-Olds in Ireland. Published by University College Dublin and the Family Support Agency, Dublin.
-  Feng, X., Shaw, D., Kovacs, M., Lane, T., Flannery,E., & Joseph, H. (2008). Emotion regulation in preschoolers: the roles of behavioral inhibition, maternal affective behavior, and maternal depression. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(2): 132–141.
-  Garnefski, N., & Kraaij, V. (2006). Cognitive emotion regulation questionnaire – development of a short 18-item version (CERQ-short). Journal of Personality and Individual Differences, 4(1): 1045–1053.
-  Gross, J. (2007). Handbook of emotion regulation. The Guilford Press.
-  Hanewald, R. (2014). Reviewing the literature on “At-Risk” and resilient children and young people. Australian Journal of Teacher Education.6(2): 231-243.
-  Hjemdal, O. (2007). Measuring protective factors: The development of two resilience scales in Norway. Child Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 16, 303-321. doi:10.1016/j.chc.12.003.
-  Hoge, E. A. Austin, E. D., & Pollack, M. H. (2010). Resilience: Research evidence and conceptual considerations for post traumatic stress disorder. Depression and Anxiety, 24, 139-152.
-  Hunter, J., & csikszentmihalyi, M. (2003). Happiness in every day life: the uses of experience sampling. Journal of happiness studies. 4(2): 182-199.
-  Jimenez, S. S., Niles, B. L., & Park,C.L. (2010). A mindfulness model of affect regulation and depressive symptoms: Positive emotions, mood regulation expectancies, and self-acceptance as regulatory mechanisms, Personality and Individual Differences, 49(1): 645–650.
-  Larsen, R. J., & Buss, D. M. (2008). Personality psychology. Newyork: mcjrawhill.
-  Martin, A, J.& Marsh, H. (2015). Academic resilience and its psychological and educational correlations: a construct validity approach. Psychology in the Schools, 43(5): 267-281.
-  Myers, D. G. (2007). Happy and Healthy. http: // abclocal.Go.Com / 68 – wls/ News / 012802 – hs – happy healthy.Htm 1.
-  North, R.J., Holahan, C. J., Moos, K. A.,& Cronkite, E. H. (2010). Family Support, Family Income. And Happiness. Journal of Family Psychology, 22(3):475-83.
Perry, N. E., Hutchinson, L., &Thauberger, C. (2015). Talking about Teaching Self-Regulated Learning: Scaffolding Student Teachers' Development and Use of Practices that Promote Self-Regulated Learning. International Journal of Educational Research, 7(2): 97-108.
-  Peterson. C. & Seligman, M. (2004). Characters and virtues. New York: oxford university press.
Phillips, E; Therrien, B. (2011). Resilience, Mental Flexibility, and Cortisol Response to the Montreal Imaging Stress Task in Unemployed Men. University of Michigan.
-  Pinto, J. M., Fontaine, A. M.,& Neri, A. L. (2016). The influence of physical and mental health on life satisfaction is mediated by self-rated health: A study with Brazilian elderly. Archives of gerontology and geriatrics, 65(3):104-10.
-  Sanni, L. (2012). Comparative Study of Female-Headed Households in the City of IBADAN. A Journal of Culture and African Women Studies (JENDA), 8(2): 1-12.
-  Santrock, J. W. (2008). Educational psychology. America Mc grew - Hill.
-  Siebert. A. l. (2007). How to Develop Resiliency Strengths. Available: www. Resiliency center.com.
-  Sobhi-Gharamaleki, N, Rajabi, S. (2016). Efficacy of Life Skills Training on Increase of Mental Health and Self Esteem of the Students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15(6): 1818-1822.
-  Veenhoven, R. (2003). Hedonism and Happiness. Journal of Happiness Studies, 4, 437-457.
-  Waterman, A. S., Schwartz, S. J.,& Conti, R. (2014). The Implications of Two Conceptions of Happiness (Hedonic Enjoyment and Eudaimonia) for the Understanding of Intrinsic Motivation. Journal of Happiness studies, 9(1): 41-79.
-  Zimmerman, B. J. (2008). "A Social cognitive view of self-regulated learning". J. Of Educational Psychology. 81.PP.329-339.