نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

3 استاد جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش فهم تجربة زیستة طرد اجتماعی در بین فقرای روستایی استان ایلام می‌باشد. رویکرد مورد استفاده در این تحقیق، کیفی با استفاده از روش نظریه داده بنیاد می‌باشد. در این مطالعه کل دهستان‌های استان شناسایی و از هر دهستان یک روستا- جمعاً 10 روستا - مورد مطالعه قرار گرفت. بعد از 35 مورد مصاحبه عمیق و 7 مورد بحث گروهی به اشباع تئوریک دست پیدا کردیم؛ مقوله «فقر و مناسبات نابرابر اقتصای، اجتماعی» به عنوان مقوله هسته‌ای انتخاب گردید. شرایط علّی شکل‌گیری این مقوله، فقر موروثی، فقدان مهارت، بیکاری، طلاق، بیوگی، تجرد، تبعیض جنسیتی، ناباروری، انسداد اجتماعی، فقدان شبکه‌های اجتماعی، مهاجر بودن و معلولیت می‌باشد. از راهبردهای مورد استفاده جهت مواجهه با پدیده نابرابری و طرد اجتماعی می‌توان به ایجاد گروه‌های متکثر و متضاد در روستاها، اختلاف و چند دستگی، کسب سرمایه نامشروع، انطباق و خود محروم سازی اشاره کرد. پیامدهای اتخاذ چنین راهبردهایی نیز آسیب پذیری، بدبینی، بی اعتمادی، مشارکت پایین، مواجهه با تنبیهات قانونی، تضعیف شبکه‌های اجتماعی، بی‌تفاوتی، یأس و سرخوردگی، بروز آسیب‌های اجتماعی، خالی شدن روستاها از سکنه و تداوم فقر، نابرابری و طرد اجتماعی می‌باشد.
      

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conception of Lived Experienced of Social Exclusion among Ilamian Rural Poor People

نویسندگان [English]

  • sajad sherafat 1
  • mostafa azkia 2
  • m v 3
  • s s 3

1 department of sociology, faculty of social science, science and research branch, Islamic Azad university. Tehran, Iran

2 Department of sociology, faculty of social science, science and research branch, Islamic Azad University. Tehran, Iran

چکیده [English]

The main purpose of this paper is the conception of lived experienced of social exclusion among Ilamian rural poor people. The method used is qualitative research by grounded theory approach. Each village that has sever poverty index, was selected. Our study is based on information gathered from 35 unstructured interview and focus group in seven district of Ilam. By this 35 unstructured Interview and 7 focus group theoretical saturation was occurred.  "Inequality and social exclusion" was selected as central category. Casual conditions were congregational poverty, lack of proficiency, unemployment, diverse, widowhood, gender discrimination, infertility, and social inequality, lack of social ties, migration, and disability. Some strategies are creation of minority group, conformity, migration, self- impoverishment and social dispute. Some consequences were pessimism, distrust, lack of partnership, apathetic, raise of social deviance, scuff of social ties, depression of agriculture and free – range economy and finally persistence of poverty, inequality and social exclusion.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Social Exclusion
  • Poverty
  • Rural Development
  • Social Inequality
  • Grounded Theory
منابع
-  ابراهیمی، مهدی. (1397)، «میزان توجه به گروه‌های در معرض طرد اجتماعی در تبلیغات دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی؛ مورد مطالعه: شهر تهران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و پنجم، شماره 94:115-148.
-  احدیان، صونا و کسرایی، محمدسالار. (1397)، «سنجش احساس طرد اجتماعی دانشجویان دانشگاه‌های زنجان»، فصلنامه جامعه پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال نهم، شماره اول: 1-29.
-  احمد دوست، حسین؛ جعفری سدهی، رضا؛ محمدی، شاهرخ و محمدی، رزگار. (1397)، «بسترها و پیامدهای طلاق در شهر رشت؛ یک مطالعه کیفی». مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت؛ سال هفتم، شماره 3: 309-325.
-  ادیبی سده، مهدی و بهشتی، سید صمد. (1389)، «رابطه میان کنش مؤثر فردی با فقر»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 39:391-420.
-  ارشدی، نسرین؛ پیریایی، صالحه و زارع، راضیه. (1391)، «نقش تعدیل کننده صفات شخصیتی در رابطه بین ادراک طرد شدگی در محیط کار و رفتارهای انحرافی محیط کار»، مجله علوم رفتاری، سال ششم، شماره 3: 221-230.
-  ازکیا، مصطفی. (1384)، مقدمه‌ای بر جامعه شناسی روستایی، تهران: انتشارات کیهان.
-  ازکیا، مصطفی و ایمانی جاجرمی، حسین. (1390)، روش‌های کاربردی تحقیق، کاربرد نظریه بنیانی، تهران: انتشارات کیهان.
-  امینی، لیلا؛ قربانی، بهزاد؛ صادقی اول شهر، هما؛ رئوفی، زهرا و پور علیسرایی، مرتضی. (1397)، «ارتباط بین حمایت اجتماعی درک شده و استرس ناباروری در همسران مردان نابارور»، نشریه پرستاری ایران، سال سی و یک، شماره 111: 31-39.
-  پیری، صدیقه و مهرعلی زاده، علی. (1397)، بررسی وضعیت فقر در استان ایلام، استانداری ایلام، دفتر امور اجتماعی.
-  جباری، حبیب. (1384)، «رویکردهای اجتماع مدار در برنامه‌های کاهش فقر»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 18: 263-298.
-  حسن زاده، داوود؛ ایزدی جیران، اصغر. (1388)، «بررسی جایگاه توسعه پایدار در اجتماعات روستایی ایران»، نامه علوم اجتماعی، سال هفدهم، شماره 36: 27-55.
-  حسینی، سید حسن و صفری، فاطمه. (1387)، «معلولیت، فقر و طرد اجتماعی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هشتم، شماره 30 و 31: 265-284.
-  حیدری ساربان، وکیل. (1396)، «عوامل کاهش طرد شدن اجتماعی زنان روستایی؛ مورد مطالعه: زنان روستایی شهرستان اردبیل»، فصلنامه زن و جامعه، سال هشتم، شماره 32: 185-204.
-  دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی. (1396)، گزارش عملکرد و درصد تحقق اهداف پیش‌بینی شده دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایلام، دفتر ارزیابی عملکرد.
-  ربانی خوراسگانی، رسول؛ عریضی، فروغ السادات، وارثی، حمیدرضا و حسینی، محمدرضا. (1385)، «بررسی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری مسئله حاشیه نشینی و پیامدهای اجتماعی آن در شهر اهواز»، مجله جغرافیا و توسعه، سال چهارم، شماره 7: 89-114.
-  زاهدی اصل، محمد و بساطیان، سید محمد. (1390)، «مسائل و مشکلات فقر در ایران»، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال دوم، شماره 7: 1-26.
-  زاهدی، محمد جواد؛ دانش، پروانه؛ راد، فیروز و مجرب قوشچی، رضا. (1396)، «طرد اجتماعی در زندگی زنان فقیر شهری»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست، سال پانزدهم، شماره 3: 291-310.
-  زرین کفشیان، غلامرضا. (1395)، «بررسی وضعیت طرد اجتماعی معلولین؛ مورد مطالعه: معلولین جسمی و حرکتی تحت پوشش اداره بهزیستی شهرستان ری»، فصلنامه ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال دوازدهم، شماره 43: 177-201.
-  سازمان بهزیستی. (1396)، گزارش آماری عملکرد اداره کل بهزیستی استان ایلام، معاونت اجتماعی
-  سالنامه آماری. (1395)، سالنامه آماری، دفتر معاونت برنامه ریزی، سازمان برنامه و بودجه استان ایلام.
-  سجادی، حمیرا و زنجری، نسیبه. (1394)، «معلولیت در ایران: شیوع، ویژگی‌ها و همبسته‌های اقتصادی و اجتماعی آن»، فصلنامه توانبخشی، سال شانزدهم، شماره 1: 36-47.
-  سن، آمارتیا. (1381)، توسعه به مثابه آزادی، ترجمه وحید محمودی، انتشارات دستان، چاپ اول
-  شادی طلب، ژاله و حجتی کرمانی، فرشته. (1387)، «فقر و سرمایه اجتماعی در جامعه روستایی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 28: 35-56.
-  شیانی، ملیحه. (1384)، «فقر، محرومیت و شهروندی در ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 18: 41-64.
-  صادقی فسایی، سهیلا و فاطمی‌نیا، محمدعلی. (1393)، «معلولیت؛ نیمه پنهان جامعه: رویکرد اجتماعی به وضعیت معلولین در سطح جهان و ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پانزدهم، شماره 58:159-194.
-  عبداللهی، محسن و بشیری موسوی، مهشید. (1394)، «نقش سازمان‌های جامعه مدنی در فقر زدایی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پانزدهم، شماره 59: 7-32.
-  غفاری، غلامرضا و تاج الدین، محمد باقر. (1384)، «شناسایی مؤلفه‌های محرومیت اجتماعی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 17، 33-56.
-  فرضی زاده، زهرا. (1393)، «طرد اجتماعی دختران روستایی مجرد»، فصلنامه توسعه روستایی، سال ششم، شماره 1: 123-146.
-  فیروزآبادی، سید احمد و صادقی علیرضا. (1389)، «وضعیت طرد اجتماعی زنان فقیر روستایی»، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال اول، شماره 1: 143-174.
-  فیروزآبادی، سید احمد و صادقی علیرضا. (1392)، طرد اجتماعی، رویکردی جامعه شناسی به محرومیت، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
-  فیروزآبادی، سید احمد؛ فرضی زاده، زهرا و دانش‌پور، زینب. (1395)، «بررسی وضعیت طرد اجتماعی زنان روستایی؛ مورد مطالعه: روستا چمران از توابع بخش نوبران در شهرستان ساوه»، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال هفتم، شماره 1: 229-260.
-  قادرزاده، امید و خلقی، میترا. (1397)، «زنان و تجربه طرد اجتماعی؛ مطالعه کیفی زنان خانه دار شهر سنندج»، فصلنامه مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان، سال شانزدهم، شماره 1: 7-42.
-  قادری، طاهره و افضلی، مرضیه. (1390)، «چگونگی بر ساخته شدن واقعیت فقر برای فقرا، مقایسه زنان زیر پوشش جمعیت امام علی (ع) با مردان زیر پوشش این جمعیت»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال دوم، شماره 7: 99-136.
-  قرنی آرانی، بهروز. (1394)، «بررسی کمی نقش برنامه‌ریزی مشارکتی در کاهش فقر روستایی، مورد مطالعه: شهرستان فیروز کوه، روستای لزور»، مجله پژوهش‌های روستایی، سال پنجم، شماره 3: 467-488.
-  کمالی، محمد. (1379)، فقر و ناتوانی در ایران، مجموعه مقالات فقر در ایران، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
-  کمیته امداد امام خمینی (ره). (1396)، گزارش آماری عملکرد اداره کل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان ایلام، دبیرخانه فقر و محرومیت استان ایلام.
-  لطفیان، سعیده. (1389)، «نابرابری اقتصادی جهانی و فقر: تحلیل سیاست‌های فقرزدایی و کاهش نابرابری‌های درآمد در جهان در حال توسعه»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، سال چهلم، شماره 4: 237-256.
-  مرکز آمار ایران. (1395)، چکیده آماری، گزارش مربوط به بازار کار در ایران.
-  محمدزاده، پرویز؛ فلاحی، فیروز و حکمتی فرید، صمد. (1390)، «بررسی فقر و عوامل تعیین کننده آن در بین خانوارهای شهری کشور»، فصلنامه تحقیقات مدل سازی اقتصادی، سال اول، شماره 2: 41-64.
-  گیدنز، آنتونی. (1388)، جامعه شناسی، ترجمه: حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
-  نارایان و همکاران. (1390)، صدای فقرا، فریاد برای تغییر، ترجمه مصطفی ازکیا و جمال رحمتی پور، تهران، انتشارات کیهان.
-  نارایان، دیپا. (1394)، توانمندسازی و کاهش فقر، ترجمه: فرزام پوراصغر سنگاچین و جواد رمضانی، تهران، انتشارات کریم خان زند.
-  نواح، عبدالرضا؛ نبوی سید عبدالحسین و حیدری، خیری. (1395)، «قومیت و احساس طرد اجتماعی؛ مخاطرات اجتماعی پیش رو؛ مورد مطالعه، قوم عرب شهرستان اهواز»، مجله جامعه شناسی ایران، سال هفدهم، شماره 4: 74-104.
-  حمزه‌ای، محمدرضا؛ شاه حسینی، ایوب؛ برزو، غلامرضا و موسوی مطلوب، سارا. (1391)، «شناخت فرهنگ فقر در روستاییان شهرستان هرسین»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره 45: 238-273.
-  وروایی، طاهره و وروایی، اکبر. (1395)، «تأثیر طرد اجتماعی بر تکرار جرم زنان پس از آزادی از زندان؛ مورد مطالعه: شهرستان کرمانشاه»، فصلنامه انتظام اجتماعی، سال هشتم، شماره 2: 33-64.
 
-   Ablon,Joan. (2002). "The nature of stigma and medical condition", Epilepsy and Behavior. 3 (6),2-9.
-   Ak,Abe. (2009). "social exclusion and earlier disadvantages: An empirical study of poverty and social exclusion in Japan". Social science japan journal,13(1), 5-30.
-   Amed, Ashir., Ruth. V. Hill and Tim Frankenberg. (2007). "Characteristics and Causes of sever poverty and hunger. 2020 focus brief on the world's poor and hungry people". Conference of sustainable welfare and community development. Madrid. October 2007.
-   Aliber, Michael. (2017). Reducing Poverty and Inequality through Redistributing Assets security rights and democratizing Decision- making in rural area. Strategies for eradicating poverty to achieve sustainable development for all. New York.
-   Anirude, Krishna. (2006). "Pathways out of and into poverty in 36 village of Andhra Pradesh, India", World Development Journal. 34(2), 271-288.
-   Ayenew, H, Ysigat; Elisenda Estruch; johannes Sauer; Getachew Abate-Kassa; Lena Schickramm and peter Wobst. (2016). Decent rural employment, productivity effects and poverty reduction in sub- Saharan Africa, rural transformations, technical papers, series 05, decent rural employment, new York.
-   Bogale, Ayalneh; Konrad Hagedorn and Benedict Korf. (2005). "Determinants of poverty in rural Ethiopia". Quarterly Journal of international Agriculture. 44(2),101-120.
-   Bottero,Wendy. (2005). stratification, social division and inequality, Rutledge, London.
-   Canto, Amber; Laura. E. Brown and Steven, C, Deller. (2014). "rural poverty, Food Access and public health outcomes". The magazine of food, farm and resource, 2nd quarter. 29 (2), 1-5.
-   Cooke, Edgar; Hauge, Sarah and McKay, Andy. (2016). The Ghana poverty and inequality report. UNICEF.
-   Dambarasio, Conchita and Carlos Gradin. (2003). "income distribution and social exclusion of children evidence from Italy and Spain in the 1990s". Journal of comparative family studies, special issue, families and children inequality, 34(3),479-494.
-   Duffy, Katherine. (1995). social exclusion and human dignity in Europe, Steering Committee on Social Policy (CDPS), Strasbourg, 7 August.
-   Flotten, Tone. (2006). poverty and social exclusion: two slide of same coin? Sage publication press.
-   Hughes, Michael and David H. Demo. (2002). "Self-Perception of black American: Self-esteem and personal efficacy". AJS, 95(1), 59-132.
-   IFAD. (2001). Rural Poverty Report, The challenge of Ending Rural Poverty. Published for IFAD by OxfordUniversity Press.
-   Jehoel, Gerda and cok vrooman. (2007). Explaining social exclusion. The nether land institute for social research.
-   Kabuya, Frank. (2015). "Fundamental causes of poverty in sub- Saharan Africa".IOSR Journal of Humanities and social sciences. 20(6),78-81.
-   Koranki, A. (2014). "Causes of poverty in Africa: A Review of literature" American international journal of social sciences, 3(7), 147-153.
-   Lanker, W, Van. (2015). Effects of poverty on the living and working conditions of women and their children. Workshop on main causes of female poverty. European parliament.
-   Lightman, Naomi and Luann. G. Gingrich. (2012). "The interesting Dynamics of Social Exclusion: Age, Gender, Race and Immigrant Statute in Canada Labor Market" Canadian ethnic studies, 44(3),121-145.
-   Manila, Simon and Anni Reuter. (2009). "Social Exclusion Risks and their Accumulation Antwerp among Russian-speaking, Ethnically Finnish and Estonian Immigrants to Finland". Journal of Ethnic and Migration Studies, 35(2).
-   Mayer, R. Daniel. (2015). Causes of poverty: Family Structure?University of Wisconsin- Madison, Institute for research on poverty, School Of Social Work.
-   Nimela, Mikko. (2008). "perception of the causes of poverty in Finland", Journal of sociology, 4(2),23-40.
-   Norris, E.Dobla; Kochhar, K.Suphaphiphat., and Ricka, F, Tsounta. (2015). Causes and consequence of income Inequality. International Monetary fund. June 2015.
-   Ramachandran, Mallika. (2016). "Poverty, social exclusion and the role of a comprehensive human rights framework". ILI Law review. Summer Issue. 24 (1) 24-35.
-   Room, George. (1995). Understanding social exclusion, lesson from transnational research studies, paper presented at the conference of poverty studies in the European Union, policy studies institute. London.
-   Sen. Amartya. (2001). Development as Freedom, London, OxfordUniversity Press.
-   -Serour, I. Gamal. (2008). Medical and socio-cultural aspects of infertility in the Middle East. ESHRE, Monographs, 2008(1), 34-41.
-   Strauss, Anselm and Corbin, Juliet. (1990). basic of qualitative research: grounded theory procedures and techniques. New bury park, CA, sage.
-   Silver, Hilary (2007). The process of social exclusion: the dynamics of an evolving concept. University of Manchester chronic.
-   Timilson, mlke. (2016). social exclusion and the legacies of the Northern Ireland conflict, queen university press.
-   Williams,Emyr and Doyle Rosaleen. (2016). rural poverty in Wales. Public Policy Institute for Wales.
-   World Bank Group. (2016). Thinking on Inequality, Washington D.C
-   Ying, Li and Chui, Emest. (2010). "Governmental Policy and Social Exclusion of Rural Migrants in Urban China". Asian and Pacific Migration Journal, 19(2), 295-306.