نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری مددکاری اجتماعی، مدرس دانشگاه علامه طباطبائی و خوارزمی

چکیده

چکیده
نوع شبکه اجتماعی که توصیف کننده محیط بین فردی است برای بررسی هدفمند وضعیت سلامت جمعیتها قابلیت کاربرد دارد. در این پژوهش شناسایی انواع شبکه اجتماعی در میان سالمندان و مقایسه سلامت (جسمی ‌و روانی) در انواع شبکه‌های شناسایی شده، مد نظر است. مطالعه به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه SF-12 و چک لیست ویژگی‌های ساختاری و تعاملی شبکه اجتماعی صورت گرفت. حجم نمونه 230 نفر از سالمندان بازنشسته بالای 60 سال عضو کانونهای بازنشستگان کشوری و آموزش و پرورش شهر کرج بود که با نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای تعیین انواع شبکه از تحلیل خوشه‌ای چند میانگینی و برای مقایسه وضعیت سلامت (جسمی ‌و روانی) در انواع شبکه از آزمون واریانس یکطرفه استفاده شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، چهار نوع شبکه اجتماعی در میان سالمندان شناسایی شد: متنوع، خویشاوند محور، دوست محور و خانواده محور. مقایسه نمرات سلامت (جسمی ‌و روانی) در میان انواع شبکه نشان داد که افراد متعلق به شبکه متنوع، بالاترین نمرات سلامت جسمی ‌و روانی و افراد متعلق به شبکه خانواده محور، پایین ترین نمرات را بدست آوردند. افراد دارای شبکه‌های متنوع و خویشاوند محور در سلامت (جسمی ‌و روانی) به طور معناداری نمرات بالاتری نسبت به افراد متعلق به شبکه خانواده محور داشتند. نوع شناسی شبکه‌های اجتماعی سالمندان با توجه به اهمیت دیدگاه فرد در محیط در مددکاری اجتماعی، به مددکاران اجتماعی سالمندی،یک چارچوب ارزیابی خوب  برای بررسی وضعیت سلامت (جسمی ‌و روانی) به دست می‌دهد. 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Types of Social Network and Health among the Elderly Elham Mohammadi

نویسنده [English]

  • a m

چکیده [English]

Abstract
Social network types are a composite describing the interpersonal milieu and can be used for examination of the health and well-being of the population. This study tries to identify different types of social network used by retired elderly individuals and to compare their health when using the different identified network types. This study used a survey method. The SF-12 questionnaire (a shortened form of the SF-36 questionnaire) and a checklist of structural and interactional characteristics were used for gathering data.  Collected through convenient sampling, the study sample consisted of 230 retired elderly individuals, aged over 60 who were members of the Civic Retiree Center and Educational Retiree Center of Karaj. The K-means cluster analysis was used for derivation of social network types and a One-Way ANNOVA was adopted for comparing health among the groups. Four types of social networks were identified among older adults: diverse, family-focused, kin-focused and friend-focused. Respondents who belonged to diverse network had the highest health (physical and mental) scores and those with a more family-focused network had the lowest health score. Comparisons showed that the elderly individuals embedded in diverse and kin-focused networks had significantly higher health scores than those with a more family-focused network. Considering the importance of the individual in the environment perspective in social work, social network typology can give social workers a good assessment framework for understanding the health status of retired adults.
Keywords: Health, Social Network, Typology, Elderly Individuals

منابع
-  اسدی نوقابی، احمد؛ علی‌الحانی، فاطمه و پیروی، حمید. (1391). سلامت در سالمندان: یک مطالعه مروری. نشریه پرستاری ایران. دوره 25، شماره 78.
-  ایمانی، رویا. (1383). بررسی علل و عوامل موثر بر دریافت حمایت اجتماعی از شبکه شخصی (روابط بین فردی). پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی. دانشگاه شهید بهشتی.
-  باستانی، سوسن و ذکریایی سراجی، فاطمه. (1391). تفاوت‌های جنسیتی در سالمندی: شبکه‌ها و حمایت‌های اجتماعی. مسایل اجتماعی ایران. سال 3، شماره 1.
-  حسینی، سیده‌هاجر و بهرامی‌نژاد، زهرا. (1393). نقش شبکه‌های حمایت اجتماعی در سلامت عمومی و بهره گیری از خدمات سلامت در بین سالمندان. پژوهش و سلامت. دوره 4، شماره 4.
-  زاهدی اصل، محمد و درویشی‌فرد، علی‌اصغر. (1395). عوامل اجتماعی موثر بر میزان سلامت اجتماعی سالمندان. فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. سال 7، شماره 26.
-  سرایی، حسن. (1392). جمعیت شناسی (مبانی و نظریه‌ها). تهران: سمت. چاپ سوم
-  سرایی، حسن. (1388). دریچه جمعیتی ایران. فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. دوره 1، شماره 1.
-  سید نوزادی، محسن. (1385). سلامت و بیماری، کتاب جامع بهداشت عمومی. تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت تحقیقات فناوری، چاپ دوم.
-  شکربیگی، عالیه. (1388). تجددگرایی، سرمایه اجتماعی، خانواده ایرانی. علوم رفتاری.دوره 1، شماره 1.
-  مسعودنیا، ابراهیم. (1389). جامعه شناسی پزشکی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول
-  معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی مرکز آمار ایران. (1391). گزیده نتایج سرشماری عمومی‌نفوس و مسکن 1390. تهران: مرکز آمار ایران
-  مولوی، حسین. (1386). راهنمای عملی SPSS 10-13-14 در علوم رفتاری. اصفهان : پویش اندیشه، چاپ اول.
-  میرزایی، محمد؛ شمس قهفرخی، مهری. ( 1386). جمعیت شناسی سالمندان در ایران براساس سرشماری‌های 1335 تا 1385. فصلنامه سالمند. سال2، شماره 5.
-  نوابی نژاد، شکوه؛ دوکانه‌ای، فریده و شیرزادی، شاداب. (1392). بررسی تاثیر عوامل خانوادگی بر سلامت روانی زنان و مردان سالمند در منطقه 13 شهرداری تهران. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی. سال 5، شماره1.
 
-   Ashida,Sato. (2005).Social network characteristics and intention to participate in social activity programs at a new senior center.Dissertation for degree of philosophy . graduate School of The Ohio State University
-   Auslander, Goerge. K. , Litwin, Howard. ( 1990). Social Support Networks and Formal Help Seeking: Differences between Applicants to Social Services and a Nonapplicant Sample . Journal of Gerontology: Social Sciences 45: S 112-S119.
-   Bastani, Susan. (2001). Middle class community in Tehran: social networks, social support and marital relationships. A thesis for the degree of Doctor of Philosophy, Graduate Department of sociology, University of Toronto.
-   Berkamn,Lisa.F,. Glass, Thomas A.,Brissette,Ian., Seeman,Teresa.E. (2000). From social integration to health: Durkheim in new millennium. Social Science & Medicine. 51. 843- 857.
-   Cheon, Eui-Young. (2010). Correlation of social network types on Health status of Korean elders. Journal of Korean Acad Nurs.40 (1).88-98.
-   Cohen,Sheldon. (2004). Social relationships and health. American Psychologist. 676-684.
-   Dubova, Svetlana Vladislavovna ;Perez-Cuevas,Ricardo ;Espinosa-Alarcon,Patricia &Flores-Hernandez,Sergio. (2010).Social network types and functional dependency in older adults in Mexico. BMC Public Health.10 (104):1-10
-   Fiori,Katherine L; Antonucci,Toni,C & Cortina,Kia,S (2006).social network typologies and mental health among older adults. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 61 (1):P25-32.
-   Garcia,E Lopez; Banegas,Jose Ramon;  Perez-Regadera, Graciani; Cabrera,R Herruzo ;Artalejo,Rodriguez. (2005).Social network and health-related quality of life in older adults: population-based study in Spain.Qual Life Res.14,511-520.
-   Li, Ting., Zhang,Yanlog. (2015). Social network types and the health of older adults: exploring reciprocal association. Social Science & Medicine. 130: 59-68.
-   -itwin, HOward, Shiovitz-Ezra, Sharon. (2010).social network type and subjective well-being in a national sample of older Americans.the Geronologist. 50.4.
-   Litwin, Howard. (1998). Social network type and health status in a national sample of elderly Israelis. Social science and medicine. 46:599-609.
-   Litwin, Howard. (2001). Social network type and morale in old age.The Gerontologist.41 (4): 516-524.
-   Litwin,Howard. (2003). The association of disability, sociodemographic background and social network type in later life. Journal of aging and health.15 (2): 391-408.
-   Litwin,Howard; Landau,Ruth. (2000).social network type and social support among the old-old. Journal of Aging studies.14 (2):213-228.
-   Markman, Jil. (1992). Daily community experience, social network characteristics and the well-being of older small town and city dwellers. Dissertation for degree of philosophy. University of Californai.
-   Mc Dowell,Tiffany Lynne. (2008).The relationship between social network characteristics and mental health for women living with HIV.Dissertation for degree doctor of Philosophy. School of the OhioStateUniversity.
-   Michael,Yvonne; Berkman,Lisa F; Colditz,Graham A;Holmes,Michelle D; Kwachi,Ichiro. (2002).social network and health related quality of life in breast cancer survivors A prospective study. Journal of Psychosomatic Research.52,285-293.
-   Montazeri,Ali; Vahdaninia,Maarian; Mousavi, Seyed Javad; Omodvari,Sepideh. (2009). The Iranian version of 12-item Short Form Health Survey (SF-12):Factor structure, internal consistency and construct validity. BMC Public Health. 9:341.
-   Mugford,Stewart. and Kendig,Hal L. (1986).  Social Relations: Networks and Ties.” Pp. 38-59 in Ageing and Families: A Social Networks Perspective. edited by H. Kendig. Sydney. Australia: Allen and Unwin.
-   Paltasingh.Tattwamasi., Tyagi.Renu. (2012). Demographic transition and population ageing: building an inclusive culture. Social change. 42 (3). 391-409.
-   Park, NS. Jang, Y., Lee,BS,. Chiribago, DA,. Chang,S, Kim,SY. (2017). Association of a social network typology with physical and mental health risks among older adults in South Korea. Aging & mental health. DOI: 10.1080/13607863.2017.1286456
-   Park, Sejung., Smith Jacqui,. Dunkle,Ruth.E. (2014). Social network types and well-being among South Korean older adults. Aging and mental health. 18 (1): 72-80.
-   Pinquart,Martin ; Duberstein,Pual,R. (2010).Association of social networks with cancer mortaliy: A meta-analysis. Crit Rev Oncol Hematol. 75 (2): 122–137.
-   -eeman,Teresa.E; Bruce,Martha,L; McAvay,Gail.J. (1996).social network characteristics and onset of ADL disability: MacArthur studies of successful ageing .Journal of Gerontology:Social Sciences.51.4,191-200.
-   Smith ,P. Kirsten ., Christakis, Nicholas.A. (2008). Social network and health. Annual review of sociology. 34. 405-429.
-   Sohn,Sung Yun., Joo Won-tak, Kim Woo Jung, Kim Se Joo, Youm,Yoosik. Kim,Hyeon Chang, Park, Yeong-Ran., Lee, Eun. (2017). Social network types among older Korean adults: associations with subjective health. Social Science & Medicine. 173: 88-95.
-   Tak Cheng,Sheung; Lee,Coty,KL; Chan,Alfred C M Leung,Edward M F & Lee,Jik-Joen. (2009).Social network types and subjective well-being  in Chinese older adults. Journal of  Gerontology. 64B (6).713-722.
-   Wenger, G. Clare. (1991). A Network Typology: From Theory to Practice. Journal of Aging Studies 5 (2): 147-162.