نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه یزد (نویسنده مسئول).

2 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه یزد

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه یزد.

چکیده

چکیده
در طول تاریخ، مرگ در کنار زندگی به‌عنوان یکی از پدیده‌های اجتماعی از دغدغه‌های مهم بشری بوده است. در این میان مواجهه با فقدان‌های نابهنگام معمولاً سلامت روان، روابط اجتماعی و تعاملات خانوادگی داغدیدگان را دچار نقصان می‌کند. بااینکه مطالعاتی در ابعاد جمعیت شناختی، آداب و آیین خاکسپاری و بُعد مناسکی آن در علوم اجتماعی انجام‌شده است؛ ولی به‌ندرت مطالعات جامعه‌شناسانۀ عمیقی با توجه به زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی در مورد چگونگی مواجهۀ داغدیدگان با فقدان‌های ناگهانی، فرایند واسازی خود و نقش شبکه‌های حمایتی چون بستگان در این فرایند به چشم می‌خورد. بر این اساس پژوهش حاضر به‌منظور کشف فرایند مواجهۀ داغدیدگان و بستگانشان با فقدان‌های غیرمنتظره و نقش بستگان در فرایند واسازی انجام گرفت. برای فهم این فرایند از رویکرد کیفی و روش نظریه زمینه‌ای برای گردآوری داده‌ها استفاده شد. بنابراین از داغدیدگان درجه ‌یک که حداقل 4 ماه و حداکثر 4 سال از فوت عزیزانشان می‌گذشت؛ مصاحبه‌های ساختار نیافتۀ عمیقی انجام گرفت. تحلیل داده‌ها نیز هم‌زمان با فرایند گردآوری آن، در سه فرایند کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی انجام شد. سپس جدول مفاهیم و یافته‌های تحقیق در قالب خط داستان و مدل پارادایمی ارائه گردید. یافته‌های پژوهش نشان داد پیوندی که میان داغدیدگان و بستگانشان برقرار است و مبادلات احساسی و رفتاری نشأت گرفته از آن، پویایی‌های خاصی را شکل می‌دهد، به‌گونه‌ای که این پویایی‌ها نشان‌دهندۀ شکل‌گیری دوآلیسم انتظارات عاطفی از بستگان در داغدیدگان است که در نهایت به واسازی یا واچینی عاطفی در میان داغدیدگان و بستگانشان منجر می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Grounded Theory of Emotional Detachment of the Bereaved from Emotional Interactions of Relatives in cases of Sudden Death

نویسندگان [English]

  • SeyedAlireza Afshani 1
  • Ali Ruhani 2
  • Negin Naeimi 3

1 Social Welfare Department, Social Sciences Faculty, Yazd University, Yazd, Iran

2 Social Welfare Department, Social Sciences Faculty, Yazd University, Yazd, Iran

3 Social Welfare Department, Social Sciences Faculty, Yazd University, Yazd, Iran

چکیده [English]

Abstract
Over the course of history, death, in addition to life, has been a social phenomenon of major concern for human beings. Sudden demise, among other things, disrupts mental health, social interactions, and family relationships of the bereaved. Although there is a huge body of research on demography, burial, and rituals of death, few researchers have addressed sociological aspects of death in detail with reference to social and cultural backgrounds of how the bereaved behave in the event of sudden demise, the process of self-deconstruction, and the role of supporting agents such as relatives. The aim of the present study was to identify the behavior pattern of the bereaved and their relatives in the event of sudden death and the role the relatives played in the deconstruction process. Allied to this, a qualitative approach and the Grounded Theory were employed to collect the data. The bereaved who lost their loved ones within 4 months to 4 years ago gave in-depth unstructured interviews. The data were analyzed via open, axial, and selective codings. Afterwards, the results and findings were presented in tables in a story line based on the paradigmatic model. The results showed
that the connections between the bereaved and their relatives and the consequent behavioral and emotional exchange shaped certain dynamisms. These dynamisms signified the establishment of a dualism about the emotional expectations of the bereaved from their relatives resulting in the emotional deconstruction between them.
Keywords: Sudden Death, The Bereaved, Relatives, Emotional Expectations, Emotional Deconstruction- Disintegration
 

منابع
-  ابراهیمی نیا، سعیده. (1396). کاوش فرایندهای اجتماعی چگونگی شکل‌گیری چشم‌وهمچشمی در میان شهروندان شهر مشهد. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ پژوهش علوم اجتماعی. دانشگاه یزد.
-  آریس، فیلیپ. (1395). تاریخ مرگ؛ نگرش‌های غربی در باب مرگ از قرون‌وسطی تاکنون، ترجمه: محمدجواد عبدالهی. تهران: نشر علم، چاپ دوم.
-  استراوس، انسلم و کربین، جولیت. (1395). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‌ای، ترجمه: ابراهیم افشار. تهران: نشر نی، چاپ پنجم.
-  چدی، درک. (1395). نظریه‌های روان‌شناسی اجتماعی، ترجمه: زهره خلیلی. ویراستاری مجید صفاری نیا، تهران: انتشارات آوای نور، چاپ دوم.
-  حریری، نجلا. (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
-  حسن نیا، صادق؛ فرحبخش، کیومرث؛ سلیمی، حسین و وازپور، شبنم. (1392). «پیامدهای روان‌شناختی سوانح رانندگی منجر به مرگ در خانوادۀ قربانیان»، فصلنامه مطالعات پژوهشی راهور، سال سوم، شماره 8.
-  رودباری، هانیه و حکمت نیا، حسن. (1395). «برنامه‌ریزی آمایش سرزمین در راستای تحلیل میزان بحران‌های حمل‌ونقل با تأکید بر تصادفات رانندگی و راهکارهای آن. (مطالعه موردی: شهر یزد)»، پنجمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی.
-  زارع، حسین و مهمان‌نوازان، اشرف. (1394)، «تأثیر آموزش دلگرم‌سازی بر ارتقاء خودکارآمدی عمومی و تاب‌آوری زنان سرپرست خانوار»، مطالعات زن و خانواده، دوره 3، شماره 1.
-  زارع، مریم. (1390). بررسی نگرش نسبت به مرگ (مطالعه موردی منطقه یک و منطقه بیست‌ودو تهران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام نور تهران، تهران.
-  صادق نیا، مهراب. (1391). کارکردهای اجتماعی مرگ، با تأکید بر کارکرد معنابخشی (مقایسۀ دو جامعۀ مسیحی و اسلامی). پایان‌نامه دکتری رشتۀ جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
-  فراستخواه، مقصود. (1395). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر «نظریۀ بر پایه» (گراندد تئوری GTM). تهران: انتشارات آگاه.
-  فلیک، اووه. (1394). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه: هادی جلیلی. ویراست سوم، تهران: نشر نی، چاپ هشتم.
-  کرسول، جان. دبلیو. (1394). طرح پژوهش (رویکردهای کمی، کیفی و شیوه ترکیبی)، ترجمه: حسن دانائی فرد و علی صالحی، ویراستاری مینا اسعدی، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر، چاپ دوم.
-  معتمدی، غلامحسین. (1396). انسان و مرگ. تهران: نشر مرکز، چاپ دومِ ویراستِ دوم.
-  ملایی نژاد، میترا؛ کهن، شهناز و غدیریان، فرزانه. (1396). «تجربیات زیسته بیوه‌زنان از چالش‌های مرتبط با نیازهای عاطفی و جنسی»، مجله زنان مامائی و نازایی ایران، دوره بیستم، شماره.
-  مهدوی، محمدصادق و میرساردو، طاهره. (1381). «تأثیر فقدان پدر بر خانواده: مطالعه جامعه‌شناختی تأثیر فوت پدر بر آسیب‌های اجتماعی نوجوانان»، فلسفه و کلام: شناخت، شماره 35.
-  نجاریان، بهمن؛ مکوندی، بهنام و لیامی، فاطمه. (1374). «آثار فقدان پدر مروری بر یافته‌های پژوهشی در ایران و سایر کشورهای جهان»، میان‌رشته‌ای: علومانسانیدانشگاهالزهرا (س)، شماره 13 و 14.
-  نعمتی پور، زهرا و گلزاری، محمود. (1394). «بررسی اثربخشی مشاوره و درمان سوگ با رویکرد دینی به شیوۀ گروهی بر ارتقاء سطح کیفیت زندگی مادران داغدیده فرزند»، پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره، 5(1).
-  نعمتی پور، زهرا؛ گلزاری، محمود و باقری، فریبرز. (139). «بررسی اثربخشی آموزش صبر به شیوه گروهی علائم افسردگی و فشار روانی حاصل از داغدیدگی در مادرانی که فرزند خود را ازدست‌داده دادند»، مطالعات روانشناسی بالینی، شماره 7.
-  نوری، سمانه. (1390). هویت انسان و مواجهۀ با مرگ از منظر کی‌یرکگارد و مرلوپنتی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ علوم انسانی: گرایش فلسفه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران.
 
-   Lotfi, M.H., Amirian, M.j., Dehghani, A., Fallahzadeh, H., & Emami, O. (2016).’One Decade Of Unnatural Deaths in YazdProvince: 2003- 2013’, journal of Community Health Research, 2016, 5(1): 20-28.
-   Moore, J., Magee, S., Gamreklidze, E., & Kowalewski, J. (2017). Social Media Mourning: Using Grounded Theory to Explore How People Grieve on Social Networking Sites. OMEGA- ournal of Death and Dying,
        0030222817709691.
-   O'Connor, K., & Barrera, M. (2014). Changes in parental self-identity following the death of a child to cancer. Death studies, 38(6), 404-411.
-   Stroebe, M., Schut, H., & Finkenauer, C. (2013). Parents coping with the death of their child: From individual to interpersonal to interactive perspectives. Family Science, 4(1), 28-36.‌ ‌ ‌ ‌
-   Thompson, N., Allan, J., Carverhill, P. A., Cox, G. R., Davies, B., Doka, K., ... & Small, N. (2016). The case for a sociology of dying, death, and bereavement. Death studies, 40(3), 172-181.