محمد توکل؛ ابراهیم اخلاصی؛ سید پویا رسولی نژاد
چکیده
پراکندگی نتایج مطالعات، ضرورت مرور نظام‌مند پژوهش‌های ناظر به تعیین‌کننده‌های سلامت روان را به منظور رسیدن به تصویری نسبتا جامع از آورده‌ها و چالش‌های مطالعاتی آشکار می‌سازد. هدف مطالعه، شناسایی و سنخ‌بندی متغیرهای معطوف به سلامت روان در جامعه ایرانی است. پرسش اصلی مطالعه این است که در پژوهش‌های داخلی 1399-1385 موضوع سلامت روان ...
بیشتر
پراکندگی نتایج مطالعات، ضرورت مرور نظام‌مند پژوهش‌های ناظر به تعیین‌کننده‌های سلامت روان را به منظور رسیدن به تصویری نسبتا جامع از آورده‌ها و چالش‌های مطالعاتی آشکار می‌سازد. هدف مطالعه، شناسایی و سنخ‌بندی متغیرهای معطوف به سلامت روان در جامعه ایرانی است. پرسش اصلی مطالعه این است که در پژوهش‌های داخلی 1399-1385 موضوع سلامت روان در نسبت با چه متغیرهایی مورد توجه محققان علوم اجتماعی قرار گرفته است؟ مرور نظام‌مند 30 مقاله پژوهشی منتخب نشان می‌دهد سلامت روان متاثر از 36 متغیر در چهار سنخ اجتماعی، فرهنگی، زمینه‌ای و روان‌شناختی، محصول شرایط اجتماعی و فرهنگی است. متغیرهای اجتماعی در 6/36% موارد بیشترین فراوانی را دارا هستند و متغیرهای روان‌شناختی در 4/23% موارد کمترین اهمیت را نزد نویسندگان پژوهش‌های مرورشده داشته‌اند. این نتیجه نشانگر اهمیت شرایط اجتماعی و موید یافته‌های علمی جهانیِ ناظر به سهم بیشتر تعیین‌کننده‌های اجتماعی – نسبت به تعیین‌کننده‌های فردی و روان-شناختی - در سلامت و بیماری و به طور خاص سلامت و بیماری روانی می‌باشد. متغیرهای فرهنگی و زمینه‌ای نیز هر کدام به طور جداگانه در 30% پژوهش‌ها توجه پژوهشگران را به خود جلب نموده‌اند. عدم راهکار اجرایی در مطالعات، امتناع پژوهشگران داخلی از کاربست روش‌های کیفی و تفسیری، و بی‌توجهی به نوع مناسبات میان ساختار و مولفه‌های سیاسی با سلامت روان از جمله محوری‌ترین وجوه مغفول در پژوهش-های مرورشده است. این بررسی اهمیت عوامل اجتماعی و نیاز به اقدامات سیاستی و مداخلات جدی برای ارتقاء سلامت روان اعضای جامعه را برجسته می‌سازد.
