نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول).

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه فردوسی مشهد.

چکیده

مقاله پیش‌رو، با استفاده از رویکرد «نظریه زمینه‌ای» به بررسی شرایط علّی، زمینه‌ای و مداخله‌گر ناظر بر پدیده اختلال هویت جنسیتی پرداخته و راهبردها و پیامدهای ناظر بر پدیده یادشده را مورد تحلیل و واکاوی قرار داده ‌است. در راستای دستیابی به این هدف ضمن مصاحبه‌های عمیق با 11 نفر از بیماران اختلال هویت جنسیتی، سه جلسۀ گروهی متمرکز با 30 نفر از این بیماران برگزار شد. نتایج نشان داد که اختلال هویت جنسیتی پدیده‌ای چندوجهی است که ابعاد گوناگون آن، پدیده اخیر را به بحرانی گریزناپذیر مبدل کرده است. این پدیده تحت شرایطی که ناظر بر تعارضات روحی و روانی، نداشتن حس مثبت نسبت به ویژگی‌های جسمانی، بروز کنش‌هایی در تعارض با جنسیت، رابطه دوستانه با جنس مخالف و رابطۀ عاشقانه با جنس موافق می‌باشد، بروز پیدا می‌کند. کنشگران در این شرایط یا عمل تطبیق جنسیت را به‌مثابه راهبردی برای رفع بحران جنسیتی خود می‌یابند، یا ازدواج به‌مثابه راهبردی به آنان از سوی خانواده پیشنهاد می‌شود و در مواردی نیز ضمن سرکوب و پنهان کردن احساسات جنسیتی خود، کنش‌هایی در تطابق با جنسیت فعلی‌شان را در پیش می‌گیرند. این موارد مواجهه مخاطره‌آمیز ترنسکشوال‌ها را با دنیای پس از عمل تغییر جنسیت، در پی خواهد داشت.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Qualitative Study of Dimensions of the Gender Identity Crisis: A Grounded Theory Approach

نویسندگان [English]

  • majid fouladian 1
  • z b 2

1 Department of Social Sciences, Faculty of Literature and Human Sciences, Ferdowsi University of Mashhad

2

چکیده [English]

The present study investigates the causal, contextual, and interventionist conditions of the phenomenon of gender identity disorder, using the "grounded theory" approach. In this regard, the researcher analyzed and interpreted the strategies and consequences of the phenomenon. To achieve this goal, in-depth interviews were conducted with 11 patients who suffered from a gender identity disorder, and three focus group sessions were held with 30 patients. The results indicated that gender identity disorders are a multifaceted phenomenon and its various dimensions have made this phenomenon an inevitable crisis. This phenomenon occurs under conditions such as psychological and mental conflicts, lack of positive feelings about physical characteristics, and occurrences of conflicts with gender which eventually lead to a romantic relationship with the opposite gender and intercourse with homosexuals. Actors in these situations either find gender reassignment surgery a strategy for resolving their gender crisis, or marriage as a strategy offered by their family. In some cases, they suppress and hide their sexual feelings, and follow actions in line with their current gender. These cases will lead to the risky exposure of transsexuals to the post-operative world of gender change.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grounded Theory
  • Gender Identity Disorder
  • Identity Crisis
  • Gender Reassignment Surgery
-  استراوس، آنسلم و کربین، جولیت (1392)، مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه: ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
-  اصغری، مریم؛ اسلام، علیرضا و آخوندی، محمدباقر (1395)، تحلیل جامعه‌شناختی هویت جنسیتی در افراد تغییر جنس داده، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند.
-  اکبری اصل، مریم؛ رضوانی فرد، بهزاد و نجفی ابرند آبادی، علی حسین (1394)، بررسی جرم شناختی وضعیت تراجنس ها، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
-  باستانی، سوسن و موسی‌نژاد، پریسا (1392)، «هویت جنسیتی مردان و زنان در کلان‌شهر تهران»، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، سال یازدهم، شماره 2: 29-54.
-  بیانی، فرهاد؛ حیدری بیگوند، داریوش و بهروان، حسین (1390)، «عوامل اجتماعی مؤثر بر شدت اختلال هویت جنسیتی»، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال هشتم، شماره 2: 1- 27.
-  جلالی، امیرحسین؛ علوی، کاوه؛ پاکدل، سعید؛ احمدزاده اصل، مسعود و افتخار، مهرداد (1390)، «آگاهی و نگرش افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی مراجعه‌کننده به انستیتو روان‌پزشکی تهران نسبت به ایدز»، مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، سال هفدهم، شماره 3: 256، 261.
-  جنکینز، ریچارد (1381)، هویت اجتماعی، ترجمه: تورج یاراحمدی، تهران: نشر شیرازه.
-  جواهری، فاطمه و حسین زاده، مرتضی (1391)، «پیامدهای اجتماعی اختلال هویت جنسیتی: سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی تغییر جنس خواهان در ایران»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، سال پنجم، شماره 3: 4- 22..
-  جواهریان، فاطمه و کوچکیان، زینب (1385)، «اختلال هویت جنسیتی و ابعاد اجتماعی آن: بررسی نارضایتی جنسی در ایران»، مجله رفاه اجتماعی، شماره بیست و یکم: 265- 292.
-  دادفر، محبوبه؛ یکه یزدان دوست، رخساره و دادفر، فرشته (1388)، «بررسی الگوهای شخصیتی بیماران مبتلا به اختلال هویت جنسیتی»، مجله علمی پزشکی قانونی، سال پانزدهم، شماره 2: 96- 99.
-  رضایی، امید؛ صابری، سید مهدی؛ شاهمرادی، حسین و ملک خسروی، غفار (1386)، «کارکرد خانواده در بیماران دچار اختلال هویت جنسیتی»، ویژه‌نامه توانبخشی در بیماری‌ها و اختلالات روانی، دوره هشتم، شماره مسلسل 29: 58- 63.
-  شایسته خو، مهشید؛ مشتاق،‌ نهاله و پورشهباز، عباس (1387)، بررسی اثربخشی آموزش روان‌شناختی (respect) در کاهش رفتارهای پرخطر جنسی در مبتلایان به اختلال هویت جنسیتی مرد به زن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
-  ظهیرالدین، علیرضا؛ صمیمی اردستانی، مهدی و اربابی، محمد (1390)، «روان‌درمانی موفقیت‌آمیز چهار مورد اختلال هویت جنسیتی»، مجله علمی پزشکی قانونی، سال یازدهم، شماره 37: 37- 40.
-  عابدینی، صمد و سپهری نیا، حمیده (1394)، «بررسی رابطه ابعاد اجتماعی – فرهنگی و خانوادگی با ادراک از هویت جنسیتی قبل او بعد از عمل جراحی در افراد دارای اختلال هویت جنسیتی مورد مطالعه در استان اردبیل»، مطالعات جامعه‌شناسی، سال هشتم، شماره 29: 21- 38.
-  علوی، کاوه؛ جلالی ندوشن، امیرحسین و افتخار، مهرداد (1393)، «گرایش جنسی در افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی»، مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، سال بیستم، شماره 1: 43- 49.
-  علیرضا نژاد، سهیلا؛ آذر نیا، عقیق و نیکوگفتار، منصوره (1395)، «برزخ تن، تناقض در هویت جنسیتی و جنسیتی: مطالعه‌ای در سازگاری اجتماعی ناراضیان جنسی»، فصلنامه علوم اجتماعی، سال بیست و پنجم، شماره 72: 150- 191.
-  فلیک، اووه (1392)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه: هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
-  کاپلان، هارولد و سادوک، بنیامین (1375)، واژه‌نامه روان‌پزشکی انجمن روان‌پزشکانآمریکا بر اساس DSM-TV، ترجمه: مهراد فیروز بخت و خشایار بیگی، تهران: انتشارات ابجد.
-  گیدنز، آنتونی (1378)، جامعه‌شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
-  گیدنز، آنتونی؛ ساتن، فلیپ (1395). جامعه‌شناسی، ترجمه: هوشنگ نایبی، جلد دوم، تهران: نشر نی
-  ماری، آن؛ اسپنله، روش بلاو (1372)، مفهوم نقش در روانشناسی اجتماعی مطالعات تاریخی انتقادی، ترجمه: ابوالحسن سرو قد مقدم، معاونت فرهنگی آستان قدس.
-  محسنی آهویی، شهره؛ افتخار، مهرداد و نگارنده، رضا (1394)، » تجربه والدین از کودکی فرزند دچار اختلال هویت جنسیتی«، مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، سال بیست و یکم، شماره 1: 50 ـ 59.
-  محمودی، ناهید؛ غلام‌زاده، سعید و زارع نژاد، محمد (1395)، «سبک‌های هویت در بیماران مبتلا به اختلال هویت جنسیتی استان فارس در سال 1393»، مجله پزشکی قانونی ایران، دوره بیست و دوم، شماره 2: 111- 120.
-  موحد، مجید و حسین زاده کاسمانی، مرتضی (1390)، «رابطه اختلال هویت جنسیتی باکیفیت زندگی»، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره 44: 111- 142.
-  مؤمنی جاوید، مهرآور و شعاع کاظمی، مهرانگیز (1390)، «مقایسه ویژگی‌های شخصیتی افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی و افراد بهنجار»، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال چهارم، شماره 13: 82- 94.
-  نوریان، ناهید؛ دولتشاهی، بهروز و رضایی، امید (1386)، «بررسی اختلالات شخصیت و ویژگی‌های شخصیتی مردان مبتلا به اختلال هویت جنسیتی»، مجله توانبخشی، دوره نهم، شماره 1، شماره مسلسل 33: 55- 60.
-  واثق رحیم پرور، سیده فاطمه؛ سادات موسوی، مهدیه؛ رئیسی، فیروزه؛ خدابنده فریده و بحرانی، ناصر (1392)، «مقایسه کیفیت زندگی بیماران اختلال هویت جنسیتی پس از عمل جراحی تغییر جنسیت با زنان عادی در شهر تهران 1391»، مجله زنان مامائی و نازایی ایران، دوره شانزدهم، شماره 74: 10- 19.
 
-   Anselmi, D. L., & Law, A. L. (1998). Questions of gender: Perspectives and paradoxes (p. 800). New York: McGraw-Hill.
-   Bartolucci, Constanza. Gómez-Gil, Esther. Salamero, Manel. Esteva, Isabel. Guillamón, Antonio & Zubiaurre, Leire (2014). "Sexual Quality of Life in Gender-Dysphoric Adults before Genital Sex Reassignment Surgery", International Society for Sexual Medicine, pp 1-9
-   Bas, Koray. Öz, Gökhan & Karakaya, Jale (2016), "Perceived iscrimination, Social Support, and Quality of Life in Gender Dysphoria", International Society for Sexual Medicine. Published by Elsevier, pp 1- 9
-   Borgatta, E. F., & Montgomery, R. J. (2000). Encyclopedia Of Sociology-Volume I. Macmillan Reference USA.
-   Bradley, S. J., & Zucker, K. J. (1997). "Gender Identity Disorder: A Review of the Past 10 YearsG". Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 36(7), 872-880.
-   Charmaz, K. & K. Henwood (2007). Grounded Theory in Psychology. In Handbook ofQualitative Research in Psychology, London:sage.
-   Charmaz, K., & Liska, L. (2015). Grounded Theory. Te Blackwell Encyclopedia of Sociology.
-   Cohen-Kettenis, P. T., & Pfäfflin, F. (2010). "The DSM diagnostic criteria for gender identity disorder in adolescents and adults". Archives of sexual behavior, 39(2), 499-513.
-   Glaser, b. (2002). "Conceptualization: one theory and theorizing using grounded theory", international journal of ualitative methods, 1 (2), article 3, from http://www.ualberta.ca/ijqm/
-   Kuhn, Annette. Bodmer, Christine. Stadlmayr, Werner. Kuhn, Peter. Mueller, Michael D & Birkhauser, Martin (2009), "Quality of life 15 years after sex reassignment surgery for transsexualism", Fertility and Sterility, Vol. 92, No5. American Society for Reproductive Medicine, pp 1685- 1689
-   Mills, J., Bonner, A., & Francis, K. (2006). "The development of constructivist grounded theory". International journal of qualitative methods, 5(1), 25-35.
-   Money, J. (1994). "The concept of gender identity disorder in childhood and adolescence after 39 years". Journal of sex & marital therapy, 20(3), 163-177.
-   Newfield, Emily. Hart, Stacey. Dibble, Suzanne & Kohler, Lori(2006), "Female-to-male transgender quality of life", Quality of Life Research, 15, pp 1447–1457
-   Rakic, Zoran. Starcevic, Viadan. Maric, Jovan & Kelin, Katarina (1996). "The Outcome of Sex Reassignment Surgery in Belgrade: 32 Patients of Both Sexes", Archives of SexualBehavior, Vol.25, No. 5, pp 515- 525
-   Rehman, Jamil. cha Lazer, Sim. Benet, Alexandru E. Schaefer, Leah C & Melman, Arnold (1999), "The Reported Sex and Surgery Satisfactions of 28 Postoperative Male-to-Female Transsexual Patients", Archives of Sexual Behavior, Vol. 28, No. 1, pp 71- 88
-   Strauss, anselm l. & corbin, Juliet m. (1998). Basics of qualitative research: techniques and procedures for developing grounded theory, sage publications
-   Suddaby, roy (2006). "What grounded theory is not?" Academy of management gournal, vol. 49, no. 4: 633- 642
-   Wierckx, K., Van Caenegem, E., Elaut, E., Dedecker, D., Van de Peer, F., Toye, K., ... & T'sjoen, G. (2011). "Quality of life and sexual health after sex reassignment surgery in transsexual men". The journal of sexual medicine, 8(12), 3379-3388.