نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تعاون و رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی

2 عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی

3 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی و رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی. (نویسنده مسئول).

چکیده

چکیده
قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی با هدف جامعیت نگری، انتظام بخشی و یکپارچگی در برنامه‌ها و فعالیت‌های بخش تأمین اجتماعی کشور طراحی گردید. هدف از این نوشتار بررسی این قانون و ملاحظات موجود در تصویب و اجرای آن است و ضرورت آن بدین دلیل است که فقدانِ تأمین اجتماعی کارآمد، که به نهادی ضروری در ساختار جامعه ایران تبدیل ‌شده است، خلأ جبران‌ناپذیری در بافت سیستم اجتماعی ایجاد می‌کند چرا که هرگونه تغییر در استراتژی‌های تأمین اجتماعی منجر به تغییر در ساختار اجتماعی و اقتصادی کشور خواهد شد. این پژوهش به روش کیفی و توصیفی- تحلیلی است و سه سطح تحلیل (مسئله‌یابی، مسئله‌شناسی و حل مسئله) در آن مورد توجه قرار گرفته است و با توجه به همین رویکرد میزان توفیق این قانون در هر یک از این سه حوزه نقد و ارزیابی‌شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که قانون ساختار نظام جامع تأمین اجتماعی در دو سطح "مسئله یابی" و "مسئله شناسی" با توجه به نارسایی‌های اجتماعی و اقتصادی که سیاست‌های تعدیل در طی برنامه‌های اول و دوم ایجاد کردند، منجر به این شد که دولتمردان به فکر تأمین اجتماعی گسترده به‌منزله چتر حمایتی در برنامه سوم توسعه (دولت هشتم) باشند.
نتایج این پژوهش حاکی از آن است که این قانون در سطح "حل مسئله" توفیق چندانی پیدا نکرده است. ازآنجا که این قانون در سال پایانی دولت هشتم به تصویب رسید بنابراین عملاً فرصت اصلاح اساسنامه صندوق‌های بیمه‌ای بر اساس اصول و قواعد محاسبات بیمه‌ای در دولت هشتم را از دست داد و همین امر زمینه‌ساز دست‌اندازی‌های دولت بعدی شد که تصمیماتش عمدتاً ناشی از یک‌سویگی (یعنی دولتی شدن صرف) و به عبارتی عدم رعایت سه‌جانبه گرایی (دولت، کارگر، کارفرما) در مجموعه دستگاه‌های مرتبط با رفاه و تأمین اجتماعی بوده است.
واژه‌های کلیدی: قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی، سه‌جانبه گرایی، برنامه سوم، تأمین اجتماعی
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Examination of The Act of the Structure of The Comprehensive Welfare and Social Security System: Reviewing the Existing Issues and Problems in co Dification, Enactment and Implementation

نویسندگان [English]

  • said vesali 1
  • reza safari shali 2
  • mojtaba moayyeri 3

2 Faculty Member of Sociology Department, Kharazmi University

چکیده [English]

 
The act of “the structure of welfare and social security comprehensive system” was designed for the purpose of universalism, regulation and integration in plans and activities related to the country’s social security. Therefore, the aim of the present article is to investigate this act and also discuss  the different considerations existing around its approval as well as its implementation. The necessity of the article is because of the lack of an efficient social security that has become an essential institution in the structure of Iranian society. The lack of this system may result in an irreparable damage in the context of the social system because any change in the social security strategies may lead to changes in the social and economic structure of the country.
In terms of methodology, this is a qualitative research on the basis of the descriptive-analytical technique for which three levels of analysis (finding the problem, knowing the problem and solving the problem) are taken into

منابع
-  آراسته خو، محمد. (۱۳۸۵)، تأمین و رفاه اجتماعی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
-  احمدی، علی محمد؛ مهرگان، نادر. (1384)، تأثیر سیاست‌های تعدیل اقتصادی بر توزیع درآمد ایران، تحقیقات اقتصادی، شماره 70.
-  اطهاری، کمال. (1378)، ضرورت اقتصادی عدالت اجتماعی، تأمین اجتماعی، شماره 3.
-  بازیار، منوچهر. (۱۳۸۱)، نقدی بر لایحه ساختار سازمانی نظام رفاه و تأمین اجتماعی کشور، مجلس و پژوهش، شماره ۳۳.
-  پناهی، بهرام. (1383)، نظام تأمین اجتماعی و اقتصاد بازار، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال سوم، شماره12.
-  پناهی، بهرام. (۱۳۸۴)، کارکردهای تأمین اجتماعی در ایران، ضرورت برپایی نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی، تهران: موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
-  تاج مزینانی، علی اکبر. (1390)، گونه شناسی نظام‌های رفاهی در جهان، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 6.
-  حاتم، اعظم. (۱۳۸۱)، نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی با کدام برنامه؟، گفتگو، شماره ۳۵.
- حیدری، علی. (۱۳۸۹)، دموکراسی در خدمات اجتماعی، آن لاین:
a-heidary.blogfa.com
-  دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی. (۱۳۸۱)، نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی، دیدگاه دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، مجلس و پژوهش، شماره ۳۳.
-  رفیعی، حسن. (1379)، دیدمان های رفاه اجتماعی، تأمین اجتماعی، شماره 5.
-  سرایی، حسن. (1388)، دریچه جمعیتی ایران، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 1.
-  عسکری آزاد، محمود. (۱۳۷۲)، نظام تأمین اجتماعی در برنامه دوم، در: نخستین کنگره شناخت تأمین اجتماعی و نحوه توسعه آن در ایران، مقالات برگزیده، تهران: موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
-  عسگری، ناصر. (۱۳۸۱)، نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی: دیدگاه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، سؤالات و پاسخ‌ها، مجلس و پژوهش، سال نهم، شماره ۳۳.
-  مدنی، سعید. (۱۳۷۹)، به‌سوی نظام جامع رفاه اجتماعی، تهران: انتشارات سازمان بهزیستی کشور و دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
-  مدنی، سعید. (۱۳۸۱)، مبانی اختلافی در طراحی نظام جامع تأمین اجتماعی، رفاه اجتماعی، شماره ۴.
-  مدنی، سعید؛ محمدتقی جغتایی؛ حسن رفیعی؛ ملیحه شیانی؛ روشنک وامقی. (۱۳۸۴)، لایه بندی جمعیت: ضرورت اولویت گذاری در نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی، فصلنامه حقوق تأمین اجتماعی، سال اول، شماره ۱.
-  مرتضوی، اسدالله. (۱۳۷۷)، تعدیل ساختاری، فاز نوین لیبرالیسم آثار و نتایج تعدیل در ایران، بانک و اقتصاد، شماره ۱.
-  مسعود اصل، ایروان. (۱۳۸۸)، نظام رفاه اجتماعی در جهان (مطالعه تطبیقی)، تهران: دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چاپ اول.
-  معین، محمد. (۱۳۸۰)، فرهنگ فارسی معین، تهران: نشر ندا، چاپ دوم.
-  می، مارگارت. (1391)، نقش مطالعات تطبیقی در سیاست اجتماعی، در، پیت الکاک، مارگارت می، کارن راولینگستون، کتاب «مرجع سیاست‌گذاری اجتماعی»، ترجمه: علی اکبر تاج مزینانی، محسن قاسمی و مرتضی قلیچ، جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
-  نائینی، مهدی مجتبوی. (۱۳۷۲)، فرهنگ اصطلاحات کار و تأمین اجتماعی، تهران: موسسه کار و تأمین اجتماعی.
-  وارث، سید حامد. (۱۳۸۳)، سیاست تعدیل اقتصادی در کشورهای درحال‌توسعه، چگونگی اشاعه، آثار و پیامدها، پژوهشنامه اقتصادی، شماره ۱۲.
-  وصالی، سعید؛ بساطیان، محمد. (1391)، بررسی جایگاه دولت فعال در ایران «در باب تطبیق تابع رفاه دولتی با تابع رفاه اجتماعی در ایران»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 11.
-  وصالی، سعید؛ امیدی، رضا. (1393)، سیاست‌گذاری اجتماعی: زمینه‌ها و رویکردها، فصلنامه علمی-پژوهشی برنامه‌ریزی و بودجه، سال نوزدهم، شماره1.
-  هال، آنتونی؛ میجلی، جیمز. (1388)، سیاست اجتماعی و توسعه، ترجمه: مهدی ابراهیمی و علیرضا صادقی، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
-  Esping-Andersen, Gosta & Walter Korpi. (1987). From Poor Relief to Institutional Welfare States: The Development of Scandinavian Social Policy, International Journal of Sociology. Fall/winter 1986/1987, Vol. 16 Issue 3/4
-  Koivusalo, Meri. (2007). Social funds, social policies and social development,available at: www.un.org
-  Spicker, Paul. (2005). Targeting, residual Welfare and Related Concept: Modes of Operatiion in Public Policy, Public Administration. Jun2005, Vol. 83 issue 2, P345-365, 21p
-  YU, KAR MING. (2011). Strategies FOR Strengthening THE Entry AND Exist System OF THE Residual Welfare Model, The Hong Kong Journal of Social Work, Vol. 45, No.1/2 (Summer/Winter 2011) 1–12