نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

2 عضو هیات علمی گروه پرستاری دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی البرز

3 دانشیار جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران و محقق موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور (نویسنده مسئول).

4 کارشناس ارشد جمعیت‌شناسی دانشگاه شیراز.

چکیده

در مواجهه با افزایش جمعیت سالمندان، مددکاری اجتماعی سالمندی ظهور و گسترش پیدا کرده است. به‌زیستن، رضایت از زندگی و عوامل تعیین‌کننده آن در میان سالمندان از موضوعات مهم و قابل‌توجه در مددکاری اجتماعی سالمندی است. هدف از مقاله پیش‌رو، بررسی میزان رضایت از زندگی سالمندان و شناخت عوامل مؤثر بر آن است. داده‌ها با استفاده از اجرای پیمایش به شیوه نمونه‌گیری احتمالی چندمرحله‌ای در میان 600 سالمند 60 ساله و بالاتر ساکن در مناطق 22 گانه شهر تهران گردآوری شد. میانگین سنی سالمندان مورد بررسی حدود 70 سال بود، 17 درصد سالمندان بی‌سواد و 16 درصد تنها زندگی می‌کردند. نتایج بیانگر کاهش رضایت از زندگی در سالمندان همراه با افزایش سن است. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد که متغیرهای وضعیت سلامت، حمایت اجتماعی، سن، وضعیت اشتغال، تحصیلات، و پایگاه اقتصادی- اجتماعی تأثیر معناداری بر میزان رضایت از زندگی سالمندان داشته و 37 درصد تغییرات آن را تبیین کرده‌اند. ازاین‌رو، وضعیت سلامتی نامناسب، کمبود حمایت اجتماعی و فقر منابع مالی تأثیری منفی بر رضایت از زندگی سالمندان دارند. به‌طورکلی، حمایت اجتماعی خانواده و برنامه‌ها حمایتی و رفاهی دولت می‌تواند نقش مهمی در افزایش نشاط و رضایت از زندگی در دوران سالمندی داشته باشد.
  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors Affecting Life Satisfaction of the Elderly People in Tehran

نویسندگان [English]

  • Nasibeh Zanjari 1
  • Azamo Almolok Elsagh 2
  • rasoul sadeghi 3
  • Mahsa Nouri 4

1 Assistant Professor of Social Health and Welfare, Iranian Research Center on Aging

2 Staff in Faculty of Nursing, Medical University of Alborz

4 MA Graduated in Demography, Shiraz University

چکیده [English]

Along with population aging the gerontological social work, as a specialist area of social work practice, has become significant for research and policy. Well-being and life satisfaction among elderly are important and key issue in the gerontological social work. This article aims to assess the life satisfaction of the elderly and its related factors. The data were collected by a survey among 600 elderly aged 60 and over in the 22 districts of Tehran, who selected through a multistage probability sampling. The mean age of the elderly was 70 years old, 17% of the elderly were illiterate, and 16% of them lived alone. The results indicate a decrease in life satisfaction in the elderly with age. The results of the multivariate analysis revealed that health status, social support, age, employment status, education, and SES had a significant effect on life satisfaction of elderly people and explained 37% of variance in life satisfaction of elderly people. Hence, poor health statuses, lack of social support and poor financial resources have the greatest impact on the satisfaction of the elderly. Social protection of the family and government support and welfare programs can play an important role in increasing the happiness and life satisfaction in old age.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social inequality
  • SES
  • Life satisfaction
  • Social support
  • Elderly
-  اصلانی، یوسف؛ سادات حسینی، راضیه؛ علیجانپور آقاملکی، معصومه؛ جوانبختیان قهفرخی، راهله و برهانی‌نژاد، وحید. (1396). سلامت معنوی و رضایت از زندگی در سالمندان بستری در بیمارستان‌های شهرکرد، مجله بالینی پرستاری مامایی، جلد 4، شماره 3: 10-1.
-  باباپور، محمد؛ راهب، غنچه و اقلیما، مصطفی. (1393). بررسی ارتباط حمایت اجتماعی و احساس رضایتمندی از زندگی در میان سالمندان ساکن آسایشگاه‌های شهر تهران، مجله سالمند، دوره نهم، شماره 1: 13-6.
-  باقری نسامی، معصومه؛ سهرابی، مریم؛ ابراهیمی، محمدجواد؛ حیدری فرد، جبار؛ ینج، جواد و  گلچین مهر، سمیرا. (1392). بررسی رابطه رضایت از زندگی با حمایت اجتماعی و خودکارآمدی در سالمندان ساکن منازل شهرستان ساری در سال 1391، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 23، شماره 101: 38-47.
-  برهانی‌نژاد، وحیدرضا؛ نبوی، سیدحمید؛ لطفعلی نژاد، الهام؛ امینی، فاطمه و منصوری، طاهره. (1395). رابطه مشارکت اجتماعی با رضایت از زندگی در سالمندان، مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، جلد 8، شماره 4: 701-711.
-  جعفری، اصغر و حسام پور، فاطمه. (1396). پیش‌بینی رضایت از زندگی بر اساس ابعاد هوش معنوی و سرمایه روان شناختی در سالمندان، مجله سالمند، دوره 12، شماره 1: 90-103.
-  جهانگیرزاده، پروانه و خدابخشی کولایی، آناهیتا. (1395). مقایسه خودپنداره، رضایت از زندگی و امید در زنان سالمند خانه دار و بازنشسته. مجله سالمند شناسی، جلد 1، شماره 1: 19-28.
-  حاجی‌زاده میمندی، مسعود؛ زارع شاه‌آبادی، اکبر؛ مروی نام، نرگس و ابوترابی زراچی، فاطمه. (1391). بررسی رابطه بین دینداری و رضایت از زندگی در بین زنان سالمند شهر یزد، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره 15، شماره 58: 235-191.
-  حاجی‌زاده میمندی، مسعود و برغمدی، مهدی (1389). رابطه عمل به باورهای دینی و رضایت از زندگی در بین سالمندان، مجله سالمند، دوره 5، شماره 1: 87-94.
-  خیاط، خالد؛ تاجری، بیوک؛ پاشنگ، سارا و ملیحی الذاکرینی، سعید. (1397). نقش میانجی رضایت از زندگی در رابطه بین عوامل شخصیت و اضطراب مرگ در سالمندان، مجله تحقیقات علوم رفتاری، دوره 16، شماره 2: 179-189.
-  رضایی شهسوارلو، زهرا؛  تقدسی، محسن؛ موسوی، معصومه سادات ؛  لطفی، محمد سجاد و  هراتی، خدیجه. (1395). ارتباط بین سلامت معنوی و نگرش مذهبی با رضایت از زندگی در سالمندان مبتلا به سرطان، نشریه روان پرستاری، دوره 4، شماره 1: 47-55.
-  رفیع پور، فرامرز (1372)، سنجش گرایش روستائیان به جهاد سازندگی، تهران: مرکز تحقیقات روستائی ایران.
-  زاهدنژاد، شهلا؛ فاضلی، یاسین؛ رضایی، حسین و حقیقی‌زاده، محمدحسین. (1394). ارتباط راهبردهای مقابله‌ای و مذهب‌گرایی با رضایت مندی زندگی سالمندان ساکن در سرای سالمندان اهواز، مجله سالمند، دوره 10، شماره 4: 30-38.
-  سجودی، عادل؛ معصومی‌راد، رضا؛ آوردیده، سولماز و عبدی، فرزین. (1394). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رضایت از زندگی دانشجویان دانشگاه پیام نور واحد شفقت، فصلنامه رویش روان شناسی، دوره 4، شماره 12: 30-19.
-  صادق مقدم، لیلا؛ دلشاد نوباغی، علی؛ فرهادی، اکرم؛ نظری، شیما؛ عشقی زاده، مریم؛ چوپان وفا، فهیمه و نیازی اوری، محدثه. (1394). رضایت از زندگی سالمندان: نقش حمایت اجتماعی ادراک شده، مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دوره 22، شماره 6: 1051-1043.
-  فردی‌نژاد، زینب و احدی، حسن. (1392). رابطه سلامت عمومی و حمایت اجتماعی ادراک شده با رضایت از زندگی سالمندان، مجله علوم رفتاری، دوره 5، شماره 15: 87-100.
-  فروغ زاده، سیمین. (1383). بررسی مقایسه‌ای میزان دریافتی کارکنان ادارات مختلف و تأثیر آن بر رضایت شغلی، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره اول شماره 4: 185-155.
-  کرمی، جهانگیر؛ سنجابی، امیر و کریمی، پروانه. (1395). پیش‌بینی رضایت از زندگی بر اساس تاب آوری و شادکامی در سالمندان، فصلنامه روان شناسی پیری، دوره 2، شماره 4: 236-229.
-  کیخسروی بیگ زاده، زهره؛ رضایی، آذرمیدخت و خالویی، یعقوب. (1394). رابطه حمایت اجتماعی و رضایت از زندگی با شادکامی در سالمندان ساکن منازل شخصی شهر شیراز. مجله سالمند، دوره دهم، شماره 2: 172-179.
-  گلشاهی، طاهره؛ مرادی، اعظم؛ مباشری، محمود و میرزاییان، راضیه. (1393). بررسی تأثیر حمایت اجتماعی و نگرش مذهبی بر رضایت از زندگی سالمندان بروجن، مجله تحقیقات بالینی در علوم پیراپزشکی، دوره سوم، شماره 1: 47-55.
-  مرکز آمار ایران (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395، مرکز آمار ایران.
-  مؤمنی، خدامراد و رفیعی، زهرا (1397). رابطه حمایت اجتماعی و جهت‌گیری مذهبی با رضایت زندگی در سالمندان، مجله سالمند، دوره 13، شماره 1: 50-61.
-  نیکنامی، مریم؛ نامجو، اکرم؛ بقایی، مژگان و عطرکارروشن، زهرا. (1389). بررسی ارتباط رفتارهای بهداشتی و رضایت از زندگی در سالمندان مراجعه کننده به کانون‌های فعال بازنشستگان، مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، دوره نوزدهم، شماره 73: 46-54.
-  هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا (1388). رضایت از زندگی و جایگاه احساس امنیت در آن، فصلنامه پژوهش انتظام اجتماعی، شماره 3: 22-7.
 
-   Alexandrova, A. (2005). Subjective well-being and Kahneman’s ‘objective happiness’, Journal of Happiness Studies, 6 (3): 301-324.
-   Andrews, F. M. and S. B. Withey, (2012). Social indicators of well-being: Americans' perceptions of life quality, Springer Science & Business Media.
-   Berglund, H., H. Hasson. K. Wilhelmson, A. Duner, and S. Dahlin-Ivanoff, (2016). The impact of socioeconomic conditions, social networks, and health on frail older people's life satisfaction: a cross-sectional study, Health Psychology Research, 4(1): 55-78.
-   Borg C, I. Hallberg, and K. Blomqvist (2006) Life satisfaction among older people (65‌+) with reduced self-care capacity: the relationship to social, health and financial aspects, Journal of Clinical Nursing 15 (5): 607–618.
-   Brasher, M. S., L. K. George, X. Shi, Z. Yin, and Y. Zeng (2017). Incorporating biomarkers into the study of socio-economic status and health among older adults in China, SSM-Population Health, 3, Pp. 577-585.
-   Brown, G. W. and T. Harris (2012). Social origins of depression: A study of psychiatric disorder in women, Routledge.
-   Chen, C. (2001). Aging and life satisfaction, Social Indicators Research54, Pp. 57-79.
-   Diener, E., R. Inglehart, and L. Tay (2013). Theory and validity of life satisfaction scales, Social Indicators Research, 112, Pp. 497-527.
-   Dumitrache, C G. ,L. Rubio and R. Rubio-Herrera (2017). Perceived Health Status and Life Satisfaction in Old Age, And The Moderating Role of Social Support, Journal of Aging & Mental Health, 21(7): 751-757.
-   Farley, A., E. Mclafferty, E. and C. Hendry, (2006). The physiological effects of ageing on the activities of living, Nurs Stand 20(45): 46-52.
-   Forster, P., and M. Morris (2012). Successful transition to retirement in Australia. Social Sciences Directory, 1(1), 4-12.
-   Ghimire S., BK Baral , I. Karmacharya, K. Callahan K,  and SR. Mishra (2018). Life Satisfaction among Elderly Patients in Nepal: Associations With Nutritional and Mental Well-Being, Health Qual Life Outcomes. 7;16(1):118. doi: 10.1186/s12955-018-0947-2.
-   Girzadas, P. M., Counte, M. A., Glandon, G. L., & Tancredi, D. J. (1993). An analysis of elderly health and life satisfaction. Behavior, Health, and Aging3(2), 103-117.
-   Gwozdz, W., and A. Sousa-Poza (2009). Ageing, Health and Life Satisfaction of the Oldest Old: An Analysis for Germany, IZA Discussion Paper No. 4053.
-   Headey, B., R. Veenhoven, R. and A. Weari, (2005). Top-down versus bottom-up theories of subjective well-being, Springer.
-   Kim, E. W. (2012). Public Support, Family Support, and Life Satisfaction of the Elderly: Evidence from a New Government Old-Age Pension in Korea, PhD dissertation, Public Policy Studies, DukeUniversity.
-   Meggiolaro, S. and F. Ongaro, F. (2013). Life satisfaction among the elderly in Italy in a gender approach, Ageing and Society 35(7): 1-24.
-   Miche, M., H.W Wahl, M. Diehl, F. Oswald, R. Kaspar, and M. Kolb (2013). Natural occurrence of subjective aging experiences in community-dwelling older adults, Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 69(2): 174-187.
-   Motjuwadi CL (2013). Life Satisfaction and Adjustment of Retired Migrant Workers, PhD thesis, University of South Africa.
-   Myers, D. G. and E. Diener, (1995). Who is happy? Psychological Science 6 (1):10-19.
-   Ramachandran, R. and R. Radhika (2012). Socioeconomic status and life satisfaction in cross cultural perspective: The elderly in Japan and India, International Journal of Humanities and Social Science, 2, Pp. 285-297.
-   Saris, W. E., R. Veenhoven, A. Scherpenzeel, and B. Bunting, (1996). A comparative study of satisfaction with life in Europe, Budapest Eotvos University Press.
-   Shen Y., and DE Yeatts (2013). Social support and life satisfaction among older adults in China: family-based support versus community-based support, International Journal of Ageing and Human Development 77(3): 189-209.
-   Strawbridge, W. J., R. D. Cohen, S. J. Shema, and G. A. Kaplan, (1996). Successful aging: predictors and associated activities, American journal of epidemiology, 144, Pp. 135-141.
-   Usui, W. M., T. J. Keil, and K. R. Durig, (1985). Socioeconomic Comparisons and Life Satisfaction of Elderly Adults, Journal of Gerontology, 40, Pp. 110-114.